شایع‌ترین نوع جراحی قلب، عمل جراحی باز قلب یا بای‌پس قلب است. بواسطه عمل بای‌پس قلب، با باز کردن یک مسیر، جریان خون به قلب بهبود می یابد.
در این جراحی، بخشی از یکی از رگ‌های خونی پا، سینه یا بخشی دیگر از بدن، به سرخرگ کرونری ، پیوند زده میشود و به این ترتیب مسیری موازی با رگ مسدود یا دچار مشکل شده، ایجاد میشود. گاهی اوقات پزشکان عمل بای‌پس را به بیمارانی که مبتلا به بیماری عروق کرونری یا آنژین صدری هستند برای بهبود خونرسانی به عضله قلب پیشنهاد می‌دهند. عمل جراحی باز قلب باعث تسکین علائم آنژین صدری و بهبود کیفیت زندگی بیمار میشود. چرا که در برخی بیماران، تجمع پلاک‌های چربی باعث مسدود شدن سرخرگ‌ها میشود.
قبل از عمل جراحی باز قلب
✅ می‌بایست قبل از این جراحی یک الکتروکاردیوگرام، آزمایش خون و آزمایش ادرار انجام داده و یک عکس رادیولوژی قفسه سینه بگیرید تا جراح جدیدترین اطلاعات را در مورد وضعیت سلامتی شما بدست آورد.
✅ در مورد تمام داروهایی که مصرف می‌کنید (تجویزی و بدون نسخه) با متخصص قلب و جراحتان صحبت کنید.
✅ اگر سیگار میکشید حتما 2 هفته زودتر و قبل از عمل ترک کنید.
✅ هرگونه تغییری در وضعیت سلامتی خود از جمله بروز علائم سرماخوردگی یا آنفولانزا را به متخصص قلب و جراحتان گزارش دهید. زیرا وجود هرگونه عفونتی می‌تواند بر بهبودتان تأثیر بگذارد.
✅ شب قبل از جراحی حمام کنید تا مقدار میکروب‌های روی پوستتان کم شود.
✅ در اتاق عمل تزریق یک داروی بیهوشی باعث میشود که در طول جراحی به خواب بروید. از آنجا که بیهوشی با شکم خالی ایمن‌ترین حالت بیهوشی است، از شما خواسته خواهد شد تا در شب قبل از جراحی، بعد از نیمه شب چیزی نخورده یا ننوشید. اگر بعد از نیمه شب چیزی میل کردید حتما به متخصص بیهوشی و پزشک قلبتان اعلام کنید.
روز عمل جراحی باز قلب
پس از پذیرش در بیمارستان در مراحل اولیه صفحه‌های فلزی کوچکی به نام الکترود به قفسه سینه‌تان چسبانده می‌شوند. این الکترودها به یک دستگاه الکتروکاردیوگرام متصل هستند که ریتم و فعالیت الکتریکی قلبتان را روی مانیتور نشان خواهد داد.
ناحیه‌ای از مچ دستتان با یک بی حسی موضعی، بی حس میگردد. به یکی از رگ‌های دستتان، یک لوله پلاستیکی به نام «راه» وارد میشود.
یک راه وریدی به یکی از سیاهرگ‌هایتان وارد خواهد شد. راه وریدی در طول جراحی داروی بیهوشی مورد نیازتان را تأمین میکند. قبل از رفتن به اتاق عمل به شما دارویی داده میشود که به شما کمک خواهد کرد تا ریلکس شوید.
پس از اینکه کاملاً به خواب رفتید یک لوله وارد نای شما میشود. این لوله به دستگاهی به نام رسپیراتور متصل است که در طول عمل جراحی باز قلب تنفستان را کنترل میکند.
لوله دیگری از طریق بینی و سپس گلویتان به درون معده شما هدایت میشود. این لوله مانع از جمع شدن هوا و مایع در معده‌تان میشود، تا زمانی که به هوش میایید احساس تهوع نکرده و تجمع هوا به شکمتان فشار وارد نکند.
لوله نازکی نیز وارد مثانه‌تان میشود تا در طول عمل جراحی باز قلب مانع از تجمع ادرار در مثانه شود. یک داروی رقیق کننده خون به نام آنتی‌کواگولانت به شما داده میشود که از لخته شدن خونتان جلوگیری میکند.
برای اکثر جراحی‌های بای‌پس از یک دستگاه قلب و ریه استفاده میشود. پس از آنکه به دستگاه قلب و ریه متصل شدید، قلبتان متوقف و خنک میشود.
تیم جراحی توسط یک جراح قلب و عروق مدیریت شده و شامل سایر جراحان دستیار، یک متخصص بیهوشی و پرستاران جراحی میشود.
در عمل جراحی باز قلب ابتدا قطعه بلندی از ورید پایتان (ورید صافن) جهت پیوند زدن برداشته میشود. یک سر قطعه پیوندی به آئورت خروجی متصل میشود، که سرخرگ بزرگی است که خون غنی از اکسیژن را از قلب به بدن می‌رساند و سر دیگر آن به سرخرگ کرونری درگیر در زیر ناحیه مسدود شده متصل میشود.
البته ممکن است جراح به جای پا از سرخرگی از درون دیواره سینه (سرخرگ داخلی پستان) و یا هر دو مورد (پا و سینه) برای پیوند استفاده کند. عمل جراحی باز قلب ، بسته به تعداد بای‌پس‌های مورد نیاز بین 2 تا 6 ساعت طول می‌کشد.
زمان بهبودی
معمولاً بعد از عمل جراحی باز قلب، بیماران تا یک هفته در بیمارستان باقی می‌مانند، که شامل 1 تا 3 روز بستری در آی‌سی‌یو نیز میشود. در آی سی یو شما به چندین مانیتور متصل خواهید بود که در کنار تختتان قرار دارند.
شما در آی سی یو یک لوله نازوگاستریک (لوله باریکی که از طریق بینی وارد معده میشود) خواهید داشت، که مایعات اضافی معده را تخلیه میکند.
همچنین چندین راه وریدی به بدنتان متصل خواهد بود، که مایعات و سطح الکترولیت‌های بدنتان را متعادل نگه می‌دارد. لوله‌ای در مثانه‌تان قرار داده میشود، که ادرار تولید شده را تخلیه کرده و مقدار ادرار را اندازه‌گیری میکند.
اگر در طول چند روز بعد از جراحی هرگونه ترس یا اضطرابی داشتید، باید موضوع را با تیم درمانی در میان بگذارید، زیرا استرس‌های عاطفی می‌توانند به قلب فشار بیاورند.
اعضا تیم درمانی و پرستاری برای بررسی و تشخیص هرگونه عوارض احتمالی آموزش دیده‌اند. آن‌ها مراقبت شرایط قلبتان بوده و هرگونه ناهنجاری به وجود آمده را رفع می‌کنند.
راهنمایی لازم در مورد آنژین صدری (درد سینه) و همچنین زمان مراجعه به پزشک به شما داده میشود. یک فیزیوتراپ تمرین‌های تنفسی و سایر تمرینات فیزیکی لازم را، به شما آموزش خواهد داد.
پیش از ترک بیمارستان، پزشک راهنمایی لازم در مورد از سرگیری فعالیت جنسی‌تان به شما خواهد کرد، در مورد وضعیت‌هایی که در طول فعالیت جنسی انرژی کمتری از شما میگیرند.
پزشک در مورد اقدامات لازم، در صورت بروز آنژین صدری، با شما صحبت خواهد کرد. پزشک به شما خواهد گفت که چه زمانی می‌توانید به سر کار برگردید، رانندگی کنید و ورزش‌های سنگین انجام دهید.
دکتر فریبا هندسی متخصص قلب و عروق و فشار خون در تهران
کلینیک فشار خون
