علائم فشار خون بالا در کودکان و درمان آن

فشار خون بالا در کودکان فشار خونی است که ۹۵ درصد کودکان با جنس، سن و قد همسان فرزند شما به آن دچار می شوند. فشار خون بالا در کودکان کمتر از ۱۰ سال معمولا توسط بیماری های دیگری ایجاد شده است از جمله اضافه وزن، رژیم غذایی فقیر و عدم تحرک بدنی. علائم فشار خون بالا در کودکان و بهترین درمان آن چیست؟

تغییر در شیوه زندگی، مانند یک رژیم غذایی سالم و ورزش بیشتر، می تواند به کاهش فشار خون بالا در کودکان و رسیدن به فشار خون نرمال کمک کند. اما برای برخی از کودکان، ممکن است دارو لازم باشد.

علائم فشار خون بالا در کودکان

فشار خون بالا در کودکان معمولا علامتی ایجاد نمی کند.

چه زمانی باید برای درمان فشار خون بالا در کودکان به پزشک مراجعه کرد؟

در مواردی که کودکتان یک مشکل زمینه ای دارد، احتمالا برای بررسی فشار خون فرزند خود به پزشک مراجعه می کنید. با این حال بهتر است از ۳ سالگی فشار خون فرزندتان طی مراجعه به پزشک بررسی شود تا بتوان فشار خون بالا را زودهنگام تشخیص داد.

اگر فرزند شما یک بیماری یا شرایط خاص از جمله تولد زودهنگام، وزن کم هنگام تولد، بیماری مادرزادی قلبی و مشکلات کلیوی دارد خطر ابتلا به فشار خون در او افزایش می یابد. پس باید کنترل فشار خون او در طول دوران کودکی آغاز شود.

اگر برای فرزندتان نگران هستید که ممکن است یکی از عوامل خطر فشار خون بالا را داشته باشد، مانند اضافه وزن یا چاقی باید با پزشک او صحبت کنید.

علت فشار خون بالا در کودکان

فشار خون بالا در کودکان کم سن و سال اغلب به بیماری های دیگری مانند نقص قلبی، بیماری کلیوی، شرایط ژنتیکی و یا اختلالات هورمونی مرتبط است. در کودکان بزرگتر ( به ویژه کسانی که اضافه وزن دارند ) علت دقیق فشار خون بالا اغلب ناشناخته است.

عوامل خطر فشار خون بالا در کودکان

عوامل خطر کودک شما برای فشار خون بالا به شرایط زمینه ای سلامت، ژنتیک و یا سبک زندگی بستگی دارد.

# فشار خون اولیه (اساسی)

فشار خون اساسی فشار خون بالایی است که خود به خود، بدون بیماری زمینه ای رخ می دهد. این نوع از فشار خون بالا در اغلب موارد در کودکان سن بالاتر و نوجوانان رخ می دهد. عوامل خطرساز ابتلا به فشار خون بالای اولیه عبارتند از:

• اضافه وزن یا چاقی (شاخص توده ی بدن بیش از ۲۵ باشد)
• سابقه خانوادگی فشار خون بالا
• دیابت تیپ ۲ یا بالابودن سطح قند خون ناشتا
• کلسترول و تری گلیسیرید بالا

# فشار خون ثانویه

فشار خون ثانویه فشار خونی است که توسط یک بیماری زمینه ای ایجاد می شود. این نوع فشار خون در کودکان کم سن و سال شایع تر است. بیماری های دیگری که می توانند باعث فشار خون بالا شوند عبارتند از:

# بیماری مزمن کلیوی

# کلیه ی پلی کیستیک

# مشکلات قلبی ، مانند کوآرکتاسیون آئورت

# اختلالات آدرنال

# پرکاری تیروئید،

# فئوکروموسیتوم، یک تومور نادر در غده ی آدرنال

# تنگی شریان کلیوی

#اختلالات خواب، به ویژه آپنه ی انسدادی

عوارض فشار خون بالا در کودکان

کودکانی که دارای فشار خون بالا هستند به احتمال زیاد در بزرگسالی نیز به فشار خون بالا مبتلا خواهند بود، مگر اینکه شروع به درمان کنند. عارضه ی شایع مرتبط با فشار خون بالا در کودکان آپنه است ( وضعیتی که در آن کودک شما ممکن است در حین خواب خروپف و یا تنفس غیر طبیعی داشته باشد ). اکثرا کودکانی که مشکلات تنفسی در حین خواب دارند مثل آپنه، فشار خون بالا دارند. (به ویژه کودکانی که اضافه وزن دارند).

اگر فشار خون فرزندتان در بزرگسالی ادامه یابد ممکن است فرزندتان در معرض خطرات زیر قرار بگیرد:

– سکته ی مغزی
– حمله ی قلبی
– نارسایی قلبی
– نارسایی کلیه

آماده سازی جهت مراجعه به پزشک

هیچ آماده سازی ویژه ای برای بررسی فشار خون فرزندتان وجود ندارد. فشار خون فرزندتان به عنوان بخشی از یک معاینه کامل فیزیکی معمول اندازه گیری می شود. اگر نگرانی ای در مورد زمان بررسی فشار خون فرزندتان دارید حتما با پزشک او مشورت کنید.

از آنجایی که جلسه ملاقات با پزشک کوتاه است، ایده ی خوبی است که برای ملاقات فرزندتان آمادگی داشته باشید. در اینجا چندین نکته در مورد آمادگی برای ملاقات پزشک آمده است.

هر گونه علامتی که فرزندتان دارد را یادداشت کنید. فشار خون بالا به ندرت باعث ایجاد علامتی می شود، اما یک عامل خطر برای بیماری های قلبی و سایر بیماری های دوران کودکی است. اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله سابقه ی خانوادگی فشار خون بالا، کلسترول بالا، بیماری های قلبی، سکته ی مغزی یا دیابت و استرس های عمده یا تغییرات اخیر زندگی را یادداشت کنید. یک لیست از تمام داروها، ویتامین ها یا مکمل هایی که فرزندتان استفاده می کند تهیه کنید.

شما می توانید نحوه گرفتن فشار خون با دستگاه دیجیتال را یاد بگیرید و در خانه میزان فشار خون را اندازه گیری کنید.

در صورت امکان یکی از اعضای خانواده یا دوستان را با خود همراه کنید. گاهی اوقات به یاد آوری تمام اطلاعات در یک جلسه ملاقات با پزشک سخت است. اگر کسی همراه شما باشد ممکن است چیزی که شما فراموش کرده اید را به یاد داشته باشد.

در مورد عادات رژیم غذایی و ورزش فرزندتان با پزشک مشورت کنید.

سوالاتی که باید بپرسید را یادداشت کنید. زمان ملاقات با پزشک محدود است، بنابراین تهیه ی یک لیست از سوالات به شما کمک خواهد کرد تا از وقت خود به درستی استفاده کنید. پرسش های خود را از به ترتیب از مهمترین تا کم اهمیت ترین دیته بندی کنید تا در زمان مناسب سوالات مهم تر را مطرح کرده باشید.

برخی از سوالات اساسی در مورد فشار خون بالا عبارتند از:

1- فرزند من به چه نوع آزمایش هایی نیاز خواهد داشت؟
2- آیا او نیاز به دارویی دارد؟
3- چه غذاهایی باید بخورد و چه غذاهایی نباید بخورد؟

4- سطح مناسب فعالیت فیزیکی چه میزان است؟
5- چند وقت یکبار برای بررسی فشار خون فرزندم باید به پزشک مراجعه کنم؟
6- آیا باید فشار خون فرزندم را در خانه بررسی کنم؟

7- آیا فرزند من باید به یک متخصص مراجعه کند؟
8- آیا یک جایگزین عمومی برای داروهای تجویز شده برای کودک من وجود دارد؟
9- آیا بروشور یا دیگر مطالب چاپ شده ای وجود دارد که بتوانم به خانه ببرم؟
10- چه وب سایت هایی را توصیه می کنید؟

پزشک کودک شما به احتمال زیاد از شما سوالات زیادی بپرسد. برای پاسخگویی به سوالات پزشک آماده باشید تا وقت هدر نرود. ممکن است پزشک بپرسد:

# آیا سابقه خانوادگی کلسترول بالا، فشار خون بالا یا بیماری قلبی دارید؟
# عادات رژیم غذایی و ورزش فرزند شما چگونه است؟
# آخرین باری که فشار خون فرزند خود را چک کرده اید چه زمانی بوده است؟ فشار خون آن زمان چند بوده است؟

نحوه تشخیص فشار خون بالا در کودکان

آزمایش مربوط به فشار خون بدون درد می باشد. فشار خون با کاف بازویی و فشار سنج اندازه گیری می شود. اندازه ی کاف با استفاده از دور بازوبند تغییر می کند. فرزندتان یک فشار محکم در اطراف بازویش تا زمانی که کاف باد می شود حس می کند. شما به محض اتمام تست از فشار خون فرزندتان مطلع می شوید.

اندازه ی فشار خون از دو عدد تشکیل شده است. عدد اول یا بالایی، فشار در شریان ها ی فرزندتان در زمان ضربان قلب او را نشان می دهد (فشار سیستولیک). عدد دوم، یا پایینی، فشار در شریان ها ی فرزندتان بین دو ضربان را نشان می دهد (فشار دیاستولیک).

فشار خون طبیعی در کودکان بسته به سن، جنس و قد متفاوت است . بنابراین آنچه که برای یک پسر ۴ ساله فشار خون بالا تلقی می شود ممکن است برای یک دختر ۱۰ ساله طبیعی باشد. پزشک فرزندتان به شما طبیعی یا غیر طبیعی بودن فشار خون او را به شما گرارش خواهد داد.

فشار خون بالا ی فرزندتان تنها با یک بار اندازه گیری فشار خون تشخیص داده نمی شود. برای تشخیص فشار خون بالا در کودکان حداقل باید سه بار فشار خون اندازه گیری شود تا نشان دهد که فشار خون فرزندتان بالاتر از حد طبیعی است یا خیر. ممکن است در طول یک بار ویزیت، فشار خون فرزندتان چندین بار برای دقت اندازه گیری شود.

اگر فشار خون فرزندتان بالاتر از حد طبیعی بود، باید هر شش ماه پس از تشخیص فشار خون بالا بررسی شود. اگر برای فرزندتان فشار خون بالا تشخیص داده شد، پزشک او آزمایش های زیر را درخواست می دهد تا چک کند که آیا بیماری های دیگری باعث این فشار خون بالا شده اند یا خیر؟

– آزمایش خون برای بررسی قند خون، عملکرد کلیه و سلول های خون
– آزمایش نمونه ی ادرار
– اکو کاردیوگرافی، تست بررسی جریان خون قلب فرزندتان (اگر پزشک مشکوک به یک مشکل قلبی ساختاری باشد که گمان می کند باعث فشار خون بالا سده است )
– سونوگرافی از کلیه ها

اگر پزشک فرزندتان با تشخیص فشار خون مشکل داشت، یا خواست که فشار خون فرزندتان را بررسی کند، ممکن است نظارت سرپایی را توصیه کند. در نظارت سرپایی، به کودک شما یک دستگاه وصل می شود که فشار خون او را در طول روز اندازه گیری می کند.

هنوز اثبات نشده است که نظارت سرپایی به درمان و تشخیص فشار خون بالا در کودکان کمک می کند یا خیر؟ با این حال، نظارت سرپایی به خصوص در مواردی که کودک به طور معمول در مطب کاملا عصبی است، مفید است چرا که ممکن است فشار خون روپوش سفید داشته باشند ( فشار خون کاذب)

درمان فشار خون بالا در کودکان

اگر برای فرزندتان ​​فشار خون بالا (پیش از فشار خون یا مرحله ی ۱ فشار خون) تشخیص داده شد، حتما پزشک او تغییر در شیوه زندگی، مانند: یک رژیم غذایی سالم و ورزش بیشتر را قبل از تجویز دارو توصیه خواهد کرد.

اگر فشار خون فرزندتان پس از ایجاد تغییر در شیوه زندگی کاهش نیافت، بهتر است زیر نظر پزشک درمان دارویی را برای او شروع کنید. اگر تشخیص داده شده است که کودکتان مبتلا به فشار خون به شدت بالا است (مرحله ی ۲ فشار خون )، به احتمال زیاد باید از داروهای فشار خون استفاده کند.

داروهای درمان فشار خون بالا در کودکان

# دیورتیک ها

این داروها به عنوان قرص های ادرار آور نیز شناخته شده اند که بر روی کلیه ها اثر می گذارند تا سدیم و آب را دفع کنند و فشار خون را کاهش دهند.

# مسدود کننده های بتا

این داروها حجم کار بر روی قلب را کاهش می دهند که باعث فعالیت قلب با ضربان آهسته تر و با نیروی کمتر می شود.

# مهار کننده های آنزیم تبدیل کننده ی آنژیوتانسین (ACE)

این داروها به شل شدن عروق خونی با جلوگیری از تشکیل پلاک کمک می کنند. این داروها باعث می شوند خون آسان تر جریان داشته باشد و فشار خون کم شود.

# مسدود کننده های گیرنده ی آنژیوتانسین II

این داروها به شل شدن عروق خونی با جلوگیری از تشکیل پلاک کمک می کنند.

# مسدود کننده های کانال کلسیم

این داروها به شل شدن عضلات عروق خونی کمک می کنند و ممکن است باعث آهسته شدن ضربان قلب شوند.

ممکن است فرزندتان به طور موقت یا نامحدود به دارو های فشار خون نیاز داشته باشد. اگر فشار خون بالا ی فرزندتان به دلیل چاقی او است، کم کردن وزن ممکن است نیاز به دارو از بین ببرد. در موارد دیگر، درمان سایر بیماری های کودک ممکن است فشار خون را کنترل کند.

اگر در مورد اثرات طولانی مدت داروهای فشار خون بر روی رشد کودک زیاد نمی دانیم، بسیاری از این داروها به طور کلی در دوران کودکی امن هستند. بسته به نوع دارو، عوارض جانبی احتمالی وجود دارند، از جمله: خشکی دهان، سرگیجه و خستگی

راه حل خانگی کنترل فشار خون بالا در کودکان

درمان فشار خون بالا به طور مشابه در کودکان و بزرگسالان با تغییر در شیوه ی زندگی آغاز می شود. در این رابطه:

1- وزن فرزندتان را کنترل کنید. اگر فرزندتان دچار اضافه وزن است، کم کردن وزن اضافی یا حفظ وزن سالم می تواند فشار خون را کاهش دهد.

2- یک رژیم غذایی سالم برای کودکتان در نظر بگیرید. کودک خود را به خوردن یک صبحانه ی سالم و سرشار از فیبر تشویق کنید و او را از خوردن غلات شیرین و نوشیدنی منع کنید.

3- میوه و سبزیجات تازه را جایگرین تنقلات با چربی بالا مانند آب نبات و یا چیپس کنید. از نان سفید، برنج و پاستا در وعده های غذایی او استفاده کنید. مشورت با یک متخصص تغذیه می تواند مفید باشد.

4- نمک را در رژیم غذایی کودکتان کم ‌کنید. کاهش میزان نمک (سدیم) مصرفی در رژیم غذایی کودک به کاهش فشار خون او کمک می کند. کودکان سنین ۴ تا ۸ سال نباید بیش از ۱۲۰۰ میلی گرم در روز نمک مصرف کنند و کودکان بزرگتر نباید بیش از ۱۵۰۰ میلی گرم در روز نمک‌ مصرف نمایند.

توجه کنید که چه مقدار نمک در پخت و پز خود استفاده می کنید، و نمکدان را از روی میز بردارید. از دادن تنقلات شور مانند چیپس و یا چوب شور به کودکتان اجتناب کنید. همچنین، به مقدار سدیم موجود در مواد غذایی کنسرو شده دقت کنید. غذاهای آماده را برای کودکتان محدود کنید چرا که به طور کلی دارای نمک فراوان اند.

5- فرزندتان رابه فعالیت بدنی تشویق کنید. اکثر کودکان حداقل به ۳۰ تا ۶۰ دقیقه فعالیت بدنی در روز نیاز دارند. زمان نشستن کودک در جلوی تلویزیون و یا کامپیوتر را محدود کنید (قبل از سن ۲ سال، تلویزیون ممنوع است و بزرگتر از ۲ سال بیش از دو ساعت اجازه ی تماشای تلویزیون را ندارد).

6- تمام خانواده را درگیر این‌ مساله کنید. ممکن است تغییر در شیوه ی زندگی برای فرزندتان بدون اعضای خانواده سخت باشد. بنابراین، بهتر است تمام اعضای خانواده از رژیم غذایی سالم بهره مند شوند. همچنین می توانید لذت دوچرخه سواری، بازی کردن و یا راه رفتن در پارک را با یکدیگر شریک شوید.

7- آگاهانه خرید کنید. بسیاری از اوقات، کودکتان تنها مواد غذایی که شما خریداری می کنید را مصرف می کند. بنابراین، به عنوان پدر و مادر از غذاهای سالم در خانه استفاده کنید.

پیشگیری از فشار خون بالا در کودکان

فشار خون بالای ناشی از بیماری های دیگر را می توان به طور موثر با مدیریت شرایط زمینه ای کنترل کرد. با کنترل فشار خون بالا در خانه می توان از بیماری های دیگر جلوگیری کرد.

وزن کودک خود را کنترل کنید، یک رژیم غذایی سالم را برایش شروع کنید و کودکتان را به ورزش تشویق کنید. همچنین از فشار خون بالا در کودکان می توان با تغییر در شیوه ی زندگی جلوگیری کرد.

دکتر فریبا هندسی متخصص قلب و عروق و فشارخون در تهران

کلینیک فشار خون