واریس پا در زنان یکی از ناراحت کننده ترین بیماری های زیبایی برای زنان می باشد. در این مقاله در ارتباط با علائم واریس پا در زنان و همچنین نکات مهم در مراقبت از آن ها بیان شده است.
رگ های واریسی از ریشه لاتین به معنای پیچ خورده گرفته شده است. به گشاد شدن وریدی و تورم وریدی، واریس گفته می شود. رگ های واریسی بیشتر در اندام های تحتانی دیده می شوند و طولانی و پرپیچ و خم هستند. بیشترین شیوع این بیماری در دهه پنجم زندگی و در زنان مشاهده می شود. در صورت واریس، وریدهای درگیر برجسته و ملموس بوده و قطر آن ها بیش از 4 میلی متر است. رگ های واریسی متورم و به رنگ آبی و سبز هستند. رگ های عنکبوتی از نظر قطر کوچکتر و نازکتر هستند و به رنگ های بنفش، قرمز و سبز دیده می شوند. معمولا برداشتن رگ های عنکبوتی جنبه زیبایی دارد.
ناحیه ایجاد واریس در کجاست؟
واریس می تواند در سطوح مختلف بدن حتی روی صورت افراد ظاهر شود و مشکلات زیادی برای آن ها ایجاد کند. قسمت های مختلف ساق، از جمله پشت ساق یا ران ها. درصد بالایی از افراد مبتلا به واریس این بیماری را در قسمت های مختلف ساق پا مشاهده می کنند. دلیل این امر فشار زیادی است که همه انسان ها روزانه به پاهای خود وارد می کنند. راه رفتن زیاد یا ایستادن طولانی مدت باعث ایجاد واریس در پشت ساق یا ران می شود.
برخی از افراد به ویژه زنان باردار از این عارضه در شکم خود رنج می برند و سیاهرگ های سطحی شکم آن ها تا حدی به صورت رگ های بنفش یا آبی متورم می شود. ناحیه دیگری که در واریس دخیل است، لگن افراد مختلف به ویژه زنان باردار است. در دوران بارداری، فشار وارده به لگن برای آماده شدن برای زایمان باعث ایجاد رگ های واریسی در این ناحیه از بدن می شود.
تصور واریس رحم و واژن برای برخی افراد دشوار است، اما بهتر است بدانید که رحم و واژن از جمله نواحی مستعد ابتلا به این مشکل هستند. این نواحی در زنان باردار فشار بیشتری را تحمل می کنند و به همین دلیل است که ظاهر واریس های رحمی یا واژن در این گروه بیشتر است. تشخیص بیماری مورد نظر در این نواحی دشوارتر از سایر نواحی بدن است و درمان آن پیچیده تر است. اما آنچه در این مورد امیدوار کننده است این است که معمولاً دیدن چنین رگ هایی در این نواحی خیلی حاد و خطرناک نخواهد بود.
چرا احتمال ابتلا به واریس در خانم ها بیشتر است؟
نتایج بسیاری از مطالعات نشان می دهد که زنان به دلیل وجود پروژسترون در بدنشان بیشتر از مردان مستعد ابتلا به واریس هستند. هورمون پروژسترون هم در مردان و هم در زنان تولید می شود، اما میزان آن در زنان بیشتر از مردان است. بسیاری از مطالعات نشان دادند که میزان پروژسترون در بدن زنان مبتلا به واریس بسیار بیشتر از سایر زنان است. وجود هورمون پروژسترون برای حفظ عملکرد اندام های مختلف و چرخه قاعدگی ضروری است و همچنین باعث شل شدن دیواره رگ ها می شود.
محققان معتقدند زمانی که این دیواره‌ها شل می‌شوند، رگ‌های کوچک این دریچه‌ها شل می‌شوند و به دلیل ضعف رگ‌ها، به دو طرف رگ‌ها فشار وارد می‌شود. از آنجایی که غلظت هورمون پروژسترون در زنان بیشتر از مردان است، دانشمندان بر این باورند که پروژسترون حداقل یکی از دلایل شیوع واریس در زنان است.
از نظر آماری، زنان نسبت به مردان شانس بیشتری برای ابتلا به واریس دارند، بر اساس تخمین‌ها و مطالعه ای توسط انجمن ورید و لنفاوی آمریکا (AVLS)، بین 50 تا 55 درصد از زنان آمریکایی در طول زندگی خود از واریس یا اختلال وریدی مشابه رنج می‌برند، در صورتی که، این مشکلات فقط 45 درصد از مردان را درگیر می‌کند.
این انجمن (AVLS) همچنین گزارش می دهد که زنان چهار برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به واریس هستند و تنها در ایالات متحده آمریکا حدود 22,000,000 از زنان که سنی بین 40 تا 80 سال دارند، از واریس رنج می‌برند. با این حال، چه چیزی باعث می‌شود زنان بیشتر از مردان به واریس مبتلا شوند؟ بارداری و تغییرات هورمونی آن و افزایش وزن، یائسگی، استفاده از هورمون‌ها برای جلوگیری از بارداری یا مقابله با یائسگی، سه عامل اصلی غالب هستند. وجه اشتراک همه این‌ها چیست؟ همانطور که گفته شد، هورمون‌ها و به ویژه استروژن و پروژسترون.
استروژن در زنان و ایجاد رگ های واریسی
مطالعات نشان داده اند که استروژن ممکن است به دریچه‌های کوچک داخل رگ‌ها آسیب برساند. بدون دریچه‌هایی که جریان خون را حفظ می‌کنند، خون تا جایی که نیروی جاذبه اجازه می‌دهد به پایین تراوش می‌کند و در اندام تحتانی جمع می‌شود. استروژن، هورمون اولیه در قرص‌های ضد بارداری و همچنین هورمون درمانی برای یائسگی است.
افزایش میزان استروژن در بدن ممکن است به دو صورت بر روی رگ‌ها تأثیر منفی بگذارد: می تواند باعث ایجاد مشکلاتی در دیواره رگ‌ها شود و عملکرد دریچه‌های داخل رگ‌ها را کاهش دهد. هنگامی که رگ‌ها و دریچه‌های آنها در معرض خطر قرار می‌گیرند، نتیجه آن پیدایش رگ‌های واریسی می‌شود.
در حالی که افزایش سن بر رگ‌های واریسی در مردان و زنان تأثیر می‌گذارد، همانطور که گفته شد، درصد بیشتری از زنان دچار واریس می‌شوند، زیرا بدن آنها به سطح خاصی از استروژن عادت می‌کند و ناگهان سبک زندگی آنها تغییر می‌کند و میزان استروژن بسیار پایین‌تر می‌رود. همچنین بارداری یک زمان کم استروژن از زندگی برای زنان است؛ زیرا استروژن زمان قاعدگی را که بدن در طول بارداری غیرضروری می یابد، کنترل می کند.
زنان باردار همچنین فشار خون بالاتر و افزایش 25 درصدی میزان خون در بدن را که برای تغذیه جنین در حال رشد خود است، تجربه می کنند. این عوامل باعث افزایش ظهور رگ های واریسی می شوند که از اوایل هفته های اول بارداری شروع می شود. رگ‌های واریسی ناشی از بارداری، چند ماه پس از زایمان ناپدید می‌شوند، اما در هر بارداری بعدی عود می‌کنند.
مطالعات نشان داده است که زنان با سطوح بالای پروژسترون (یکی دیگر از هورمون های تولید مثلی مهم) که در دوران بارداری رایج است، بدون در نظر گرفتن سن، بیشتر مستعد ابتلا به واریس و رگ‌های عنکبوتی هستند.
علت واریس پا در جوانی و پیری زنان چیست ؟
عوارض واریس در افرادی که وزن بالایی دارند و در زنان بیشتر از مردان است، این افراد به دلیل عوامل خطری که دارند بیشتر مستعد ابتلا به واریس هستند. افراد مختلف امکان دارد به دلایل مختلفی دچار واریس شوند که در ادامه به آن می پردازیم :
حاملگی در زنان
با توجه به اینکه در دوران بارداری جریان خون در اندام ها بیشتر می شود و رشد جنین باعث ایجاد فشار بر روی پاها می شود و علاوه بر این تغییراتی در میزان ترشح هورمون های استروژن و پروژسترون ایجاد می شود که در مواردی باعث افزایش میزان ترشح هورمون های استروژن و پروژسترون می شود. احتمال ابتلا به واریس برای زنان باردار اما وریدهای واریسی که در دوران بارداری ایجاد می شوند ممکن است پس از بارداری خود به خود از بین بروند، اگرچه اگر درمان نشود، عوارض ناشی از واریس باقی می ماند.
ایجاد فشار خون در رگ های پا
به دلایلی مانند یبوست، احتباس ادرار، رگ های خونی می توانند تحت فشار زیادی قرار گیرند که زمینه ایجاد واریس پا را فراهم می کند و این امر می تواند منجر به فشار خون در رگ های پا با عوارضی شود.
سن افراد
سن یکی از عوامل مهم برای افرادی است که به واریس مبتلا می شوند و با عوارض واریس مواجه می شوند، زیرا این عارضه معمولا در افراد بالای 50 سال بیشتر اتفاق می افتد.
آسیب به پا و جراحی پا
صدمات ساق پا و همچنین مداخلات جراحی اساس ایجاد رگ های واریسی هستند.
یائسگی در زنان
تغییرات در ترشح هورمون های زنانه در این دوران احتمال ابتلا به واریس را بیشتر می کند.
ایستادن های طولانی
یکی از عوامل خطر بسیار مهم در ایجاد واریس، ایستادن طولانی مدت است که فشار زیادی به پاهای افراد وارد می کند و باعث ایجاد واریس می شود.
وراثت
افرادی که سابقه خانوادگی این بیماری را دارند بیشتر از افراد دیگر در معرض ابتلا به واریس هستند.
برای آشنا شدن با علت به وجود آمدن رگ های واریسی پا به مقاله ی مربوطه مراجعه کنید.
شدت ایجاد واریس چگونه است؟
رگ های واریسی بر اساس شدت تشکیل و تورم به سه دسته کلی تقسیم می شوند. نوع خفیف، در این نوع واریس، وریدهای سطحی اندکی و اندکی متورم شده و درهم تنیدگی آن ها در سطح پوست آشکار می شود. نوع متوسط، مرحله شدیدتر واریس خفیف است که در آن وریدهای سطح پوست، علاوه بر نمایان شدن، تا حدودی برآمده هستند و با لمس سطح پوست قابل لمس هستند.
در این مرحله، سیاهرگ ها توانایی ارسال خون به سلول ها و بازگشت به قلب را از دست می دهند. در نتیجه، حوضچه های خون زیر پوست به شکل سیاهرگ های عنکبوتی ظاهر می شود. واریس متوسط باید به موقع تشخیص داده شود و اقدامات لازم برای درمان آن ها انجام شود؛ زیرا در صورت تاخیر در درمان به نوع شدید تبدیل می شود.
واریس شدید یا حاد که بالاترین و خطرناک ترین نوع این بیماری است. در این نوع سیاهرگ ها به بالاترین درجه تورم و پیچ خوردگی می رسند و در برخی موارد خطرات جدی مانند بیماری های حاد عروقی یا نارسایی اندام ها را به دنبال دارند.
نشانه های واریس پا در زنان
علائم و نشانه های واریس پا در زنان امکان دارد مراحلی داشته باشد که افراد در این صورت متوجه آن می شوند. تورم شدید پاهای افراد مبتلا به واریس یکی از این علائم است، تغییر رنگ پوست پاها که معمولا به دلیل رنگ رگ های واریسی ایجاد می شود. خشکی و نازکی پوست که پوست پا را حساس می کند و به دلیل خون ناکافی رخ می دهد.
پوسته پوسته شدن پاها در ناحیه ای که رگ های واریسی ایجاد می شود. التهاب شدید در قسمت هایی از ساق پا که باعث ایجاد زخم های باز در آن ناحیه می شود. با توجه به اینکه خطراتی مانند آمبولی و تشکیل لخته خون در ریه افراد در اثر یک نوع شدید رگ های واریسی وجود دارد، بهتر است افرادی که یک یا چند مورد از علائم ذکر شده را مشاهده می کنند، به پزشک متخصص مراجعه کنند.
با تشخیص صحیح از جمله روش های مورد استفاده برای تشخیص واریس پا توسط متخصص می توان به سونوگرافی داپلر، سی تی اسکن دوطرفه و سونوگرافی اشاره کرد که بسته به سیر تکاملی بیماری در فرد مبتلا، پزشک می تواند از یک روش مناسب استفاده کند.
در ادامه برخی دیگر از علائم معمول واریس در زنان آورده شده است:
1- سیاهرگ های قابل مشاهده و برآمده:
رگ های واریسی رگ های بزرگ و پیچ خورده ای هستند که ممکن است در زیر پوست به رنگ مایل به آبی یا بنفش تیره به نظر برسند. آنها اغلب روی پاها دیده می‌شوند، اما می توانند در جاهای دیگر نیز رخ دهند.
2- درد:
بسیاری از زنان مبتلا به واریس درد یا ناراحتی را در ناحیه آسیب دیده تجربه می‌کنند. این درد ممکن است پس از ایستادن یا نشستن طولانی مدت بدتر شود.
3- تورم:
رگ‌های واریسی می‌توانند باعث تورم در پاها و قوزک‌ها شوند، به‌ویژه در پایان روز یا پس از ایستادن طولانی‌مدت.
4- احساس سنگینی در پاها:
برخی از زنان ممکن است احساس سنگینی یا خستگی در پاهای خود داشته باشند، به خصوص پس از فعالیت بدنی.
5- خارش یا احساس سوزش:
وریدهای واریسی گاهی اوقات می توانند باعث خارش یا احساس سوزش در اطراف وریدهای آسیب دیده شوند.
6- تغییرات پوستی:
با گذشت زمان، واریس می‌تواند منجر به تغییراتی در پوست اطراف ناحیه آسیب دیده شود. این ممکن است شامل خشکی، تغییر رنگ یا ایجاد زخم در موارد شدید باشد.
7- سندرم پای بی قرار (RLS):
برخی از زنان مبتلا به واریس ممکن است سندرم پای بیقرار را تجربه کنند، وضعیتی که با میل غیرقابل کنترل برای حرکت دادن پاها مشخص می‌شود، که اغلب با ناراحتی یا احساسات ناخوشایند همراه است.
توجه به این نکته ضروری است که همه زنان مبتلا به واریس همه این علائم را تجربه نمی‌کنند و شدت علائم می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. علاوه بر این، برخی از زنان ممکن است بدون اینکه علائمی را تجربه کنند، واریس داشته باشند. اگر علائمی را تجربه می‌کنید که فکر می‌کنید ممکن است مربوط به رگ های واریسی باشد، ایده خوبی است که برای ارزیابی و درمان آن با یک فرد متخصص مشورت کنید.
تعداد جلسات درمان واریس با لیزر چقدر است؟
اگر درمان را فقط برای از بین بردن علائم انجام دادید. نیازی به انجام درمان های بیشتری ندارید. البته هدف بیشتر بیماران بهبود ظاهر سیاهرگ ها است. 80 درصد از این دسته از بیماران باید تحت درمان های بیشتری قرار گیرند. معمولا پس از انجام این جراحی، رگ های واریسی بسیار کمتر دیده می شوند، اما به ندرت پیش می آید که این رگ ها به طور کامل از بین بروند. سایر درمان هایی که می توان برای واریس انجام داد شامل برداشتن ورید یا انجام اسکلروتراپی با فوم است. درمان های مذکور را می توان همزمان با لیزر وریدی یا با تاخیر 4 تا 6 هفته بعد بر روی بیمار انجام داد که مورد دوم بیشتر است. اگر وریدهای واریسی در هر دو پای بدن شما پراکنده است.
بعید است که بتوانید همزمان با لیزر درمانی داخل وریدی، سایر درمان های اضافی را انجام دهید. در طول فرسایش وریدها، پس از تزریق محلول بی حس کننده موضعی در اطراف وریدها ناحیه تحت درمان بی حس خواهد شد. پزشک برش های کوچکی روی رگ ها ایجاد می کند و با استفاده از قلاب آن ها را بیرون می کشد. ممکن است بریدگی های کوچک زیادی روی پوست شما وجود داشته باشد، اما این بریدگی ها بدون نیاز به بخیه به راحتی بهتر می شوند. اسکلروتراپی فوم یکی از رایج ترین ابزارها برای از بین بردن رگ های واریسی باقی مانده است. پس از لیزر درمانی داخل وریدی، این روش موثرترین روش درمانی است.
مراقبت های بعد از لیزر واریس
بهتر است بلافاصله پس از عمل حدود 30-60 دقیقه پیاده روی کنید. توجه داشته باشید که کبودی پا باید در حدود 2 هفته برطرف شود. بعد از عمل جراحی با کمک دوستان و اعضای خانواده می توانید به خانه برگردید. برای کاهش تورم در ناحیه عمل، کیسه یخ را به مدت 15 دقیقه روی ناحیه عمل قرار دهید. هر روز محل های برش را بررسی کنید. دیدن مایع صورتی روشن روی پانسمان طبیعی است. مناطق بریده شده را به مدت 48 ساعت از آب دور نگه دارید. در صورت توصیه پزشک، از جوراب واریس برای چند روز یا چند هفته استفاده کنید.
برای مدت طولانی ننشینید یا دراز نکشید. هنگامی که نشستید، پاهای خود را حدود 15 سانتی متر بالا نگه دارید. به مدت 1-2 هفته، 3 بار در روز و هر بار 10-20 دقیقه پیاده روی کنید. به مدت 1-2 هفته از دویدن، پریدن یا بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید. به مدت 1-2 هفته دوش آب گرم نگیرید. از داروهای مسکن خودسرانه استفاده نکنید زیرا برخی داروها می توانند خونریزی را افزایش دهند. در روزها یا هفته های اول پس از جراحی، از جوراب های فشاری یا باند های مخصوص برای فشرده سازی پاها استفاده کنید. پاهای آسیب دیده را خیس نکنید.
چه مواردی خطر ابتلا به واریس را افزایش می‌دهد؟
همانند هر بیماری دیگری، عواملی هستند که ریسک ابتلا به بیماری را بیشتر می‌کنند. در ادامه با خطر ابتلا به واریس آشنا می شوید :
سن:
افزایش سن باعث ساییدگی و پارگی دریچه‌های وریدها می شود که به کنترل جریان خون کمک می‌کند. با گذشت زمان، این سایش باعث می‌شود که دریچه‌ها اجازه دهند مقداری خون به داخل سیاهرگ‌ها برگردد و آنجا جمع شود.
هورمون زنانه:
زنان بیشتر به این عارضه مبتلا می‌شوند. هورمون‌ها تمایل دارند دیواره رگ ها را شل کنند. بنابراین تغییر در هورمون‌ها قبل از دوره قاعدگی یا در دوران بارداری یا یائسگی ممکن است یک عامل موثر باشد. درمان‌های هورمونی، مانند قرص‌های ضد بارداری، ممکن است خطر ابتلا به واریس را افزایش دهند.
بارداری:
در دوران بارداری، حجم خون در بدن افزایش می‌یابد. این تغییر به کودک در حال رشد کمک می‌کند، اما همچنین می‌تواند رگ‌های پا را بزرگتر کند.
سابقه خانوادگی:
سابقه خانوادگی یکی دیگر از مواردی است که خطر ابتلا به این بیماری را در شما افزایش می‌دهد.
چاقی:
اضافه وزن باعث می‌شود فشار روی نیمه پایینی بدن بیشتر شود. بنابراین امکان به وجود آمدن رگ‌های واریسی را بیشتر می‌کند.
ایستادن یا نشستن برای مدت طولانی:
ایستادن یا نشستن طولانی در گذر زمان ممکن است باعث ایجاد واریس شود. دلیل این اتفاق نیز آن است که حرکت به جریان خون کمک کرده و باعث می‌شود خطر ابتلا به واریس کم شود.
دکتر فریبا هندسی متخصص درمان واریس پا
