قلب یک پمپ عضلانی متشکل شده از چهار حفره است. دو حفره‌ی بالایی، دهلیز و دو حفره‌ی پایینی بطن تلقی می‌شوند. یک سیستم الکتریکی طبیعی در بدن وجود دارد که موجب انقباض عضلات قلب میشود. انقباض عضلات قلب موجب پمپاژ شدن خون از قلب به ریه‌ها و سایر اعضای بدن میشود. روش های گوناگونی برای تشخیص بیماری های قلبی وجود دارد که متخصص قلب و عروق از آن ها برای تشخیص کمک می گیرد. در ادامه با این روش ها بیشتر آشنا میشویم.
آنژیوگرافی
روشی برای تشخیص بیماری های قلبی است. در این روش یک ماده رنگی مخصوص به خون داخل رگ تزریق میشود و به کمک تشعشعات اشعۀ ایکس داخل عروق کرونری قلب نشان داده میشود.
مو‌ادی که به آن‌ها پلاک خونی گفته میشود در داخل دیواره‌های عروق کرونری قلب تشکیل شده و باعث تنگی رگهای بیمار میشود. آنژیوگرافی این گرفتگی ها رو نشان میدهد. کسی که بیماری عروق کرونری قلب داشته باشد، با آنژیوگرافی راحت قابل تشخیص است.
اکوکاردیوگرافی
اکوکاردیوگرافی یا اکوی قلب، روشی بدون درد برای تشخیص بیماری های قلبی است. در این تست برای ایجاد تصاویر متحرک از قلب، از امواج صوتی استفاده میشود.
تصاویر ایجاد شده، نشان دهنده اندازه و شکل قلب خواهند بود و متخصص قلب و عروق بررسی میکند که حفره‌ها و دریچه‌های قلب تا چه حد سالم هستند و چگونه کار می‌کنند.
اکوی قلب، نواحی که ماهیچه‌های قلب (به علت جریان خون ضعیف یا آسیب‌دیدگی بر اثر سکته) به خوبی منقبض نمی‌شوند را نشان خواهد داد. همچنین اکوی قلب می‌تواند وجود لخته‌های خون در قلب، تجمع مایع در پریکاردیوم (غشای دور قلب) و مشکلات رگ آئورت را مشخص کند.
تست ورزش یا تست استرس قلب
روشی برای تشخیص بیماری های قلبی است که در آن ظرفیت عملکردی قلب، ریه و عضلات در طول یک فعالیت فیزیکی (راه رفتن بر روی تردمیل و یا دوچرخه‌سواری ثابت) ارزیابی میشود.
آزمون در یک اتاق مخصوص و تحت نظارت یک متخصص قلب و عروق انجام میشود. پس از ارزیابی کامل و در نظر گرفتن وضعیت قلبی شما ممکن است پزشک قلب تصمیم بگیرد برای شما تست ورزش تجویز نماید.
در طول آزمون، فشارخون و ضربان قلب شما در فواصل منظم، اندازه‌گیری و ضبط میشود تا میانگین آن را مورد محاسبه و ارزیابی قرار دهند.
اسکن و تصویربرداری هسته‌ای از قلب
اسکن هسته‌ای قلب به پزشک متخصص قلب این امکان را میدهد تا به اطلاعات مهمی در خصوص قلب بیمار و بیماری های قلبی دست یابد.
در این روش از یک دوربین مخصوص برای تشخیص بیماری های قلبی استفاده میشود. مقدار کمی ماده ردیاب رادیواکتیو بی‌خطر از خونی که به قلب جریان دارد، به یکی از سیاهرگ‌های بیمار تزریق میشود ماده ردیاب به قلب رفته و انرژی آزاد میکند.
دوربین‌های مخصوصی که بیرون از بدن بیمار قرار گرفته‌اند، انرژی آزاد شده را تشخیص داده و با استفاده از آن از قلب عکس می‌گیرند که دو مجموعه عکس تهیه میشود.
یک سری عکس‌ها قبل از تست استرس و سری دوم هم بعداً گرفته می‌شوند. این آزمایش در کنار تست ورزش یا دارویی انجام میشود.
اسکن‌های هسته‌ای قلب برای سه هدف اصلی استفاده می‌شوند:
1_ بررسی آسیب‌دیدگی عضله قلب: آسیب‌دیدگی می‌تواند ناشی از دارو، حمله قلبی و عفونتی در گذشته باشد.
2_ چک کردن کیفیت جریان خون به قلب: نرسیدن خون به بخشی از عضله قلب، می‌تواند نشانه بیماری کرونری قلب باشد. بیماری کرونری قلب می‌تواند منجر به آنژین، حمله قلبی و سایر مشکلات قلبی شود.
3_ بررسی کیفیت پمپاژ خون به بدن توسط قلب
تست نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام
تست نوار قلب، تستی است که عملکرد الکتریکی قلب شما را به صورت یک نمودار خطی نشان میدهد و روی یک کاغذ چاپ میکند.
این نمودار خطی دارای صعود و فرودهای ناگهانی است که به شکل خطوطی عمودی در نمودار هستند و به آن‌ها موج گفته میشود، که برای تشخیص بیماری های قلبی به کمک متخصص قلب می آید.
برای تشخیص هرگونه اختلال در ضربان قلب، انواع مختلفی از تست نوار قلب را متخصص انجام میدهد. این که چه مدلی از انواع تست نوار قلب باید انجام شود، بستگی به علائم بیمار و شرایط خاص مراجعه کننده دارد.
مطلب مرتبط: نوار قلب
هولتر مانیتورینگ
ضبط مداوم نوار قلب بیمار در طول 24 ساعت را هولتر مانیتورینگ می‌گویند. هولتر مانیتورینگ می‌تواند در حین مانیتورینگ مواردی همچون، درد قفسه سینه، ایسکمی یا کاهش جریان خون به عضله بطن چپ، اطلاعات و ارزیابی‌های دقیق‌تری را برای پزشک فراهم نماید.
از آنجا که بیمار می‌تواند دستگاه پایش ضربان قلب را در طول فعالیت‌های روزانه خود به‌طور منظم بپوشد، کمک میشود تا پزشک ارتباط علائمی همچون سرگیجه، تپش قلب (ضربان قلب سریع یا نامنظم) و غش کردن بیمار را با مشکلات و بیماری های قلبی کشف نماید.
از آنجا که ضبط نوار قلب بیمار به‌طور مداوم و طی 24 ساعت انجام میشود، هولتر مانیتورینگ در مقایسه با نوار قلب ساده اطلاعات بیشتری در اختیار پزشک گذاشته و در تشخیص ریتم‌های غیرطبیعی قلب کمک بیشتری خواهد کرد.
سی تی آنژیوگرافی قلب
این عمل بدون نفوذ به پوست و بدون قرار دادن وسیله‌ای در داخل رگهای خونی انجام میشود. برای مشاهده وضعیت عروق کرونری قلب، سی تی آنژیوگرافی قلب از فناوری پیشرفته سی تی و نوین برخوردار است، که قادر است از یک قلب در حال ضربان، عکسبرداری نماید.
برای خواندن مطالب بیشتر میتوانید به مقاله ی سی تی آنژیوگرافی مراجعه کنید.
در این روش از سی تی اسکن، به داخل یک سیاهرگ یک ماده تأمین کننده کنتراست تزریق میشود تا سرخرگ‌هایی که وظیفه خون‌رسانی به قلب را بر عهده دارند، به وضوح قابل مشاهده شوند. تصویری زنده و سه بعدی نمایش داده میشود که نحوه رسیدن خون به ماهیچه‌های قلب بیمار را با وضوح و جزئیات کامل نشان میدهد.
این آزمایش پزشکی غیرتهاجمی امکان مشاهده عروق کرونری قلب را فراهم می‌سازد و اطلاعات تشخیصی بسیار مفیدی را در مورد وضعیت بیمارانی که در معرض خطر بالای بروز بیماری سرخرگ‌های کرونری هستند، تأمین میکند.
بافت برداری یا نمونه برداری از قلب (بیوپسی)
اگر پزشک به وجود اختلال خاصی در عضله قلب بیمار مشکوک شود، ممکن است بیوپسی بافت قلب را درخواست نماید.
بیوپسی قلب ممکن است به دلایل مختلف بالینی درخواست شود، از جمله تعیین اینکه آیا عضله قلب شما مورد هجوم ویروس‌ها و یا دیگر مواد بیولوژیکی مانند آهن یا آمیلوئیدها (پروتئین‌های غیرطبیعی) قرارگرفته است یا نه. همچنین از بیوپسی قلب برای ارزیابی رد پیوند قلب پس از جراحی نیز استفاده میشود.
بیوپسی قلب می‌تواند در تشخیص مواردی کمک‌کننده باشد از جمله:
✔ میوکاردیت یا التهاب عضله قلب
✔ کاردیومیوپاتی یا تضعیف عضله قلب
✔ پس زدن پیوند پس از پیوند قلب که باعث ایجاد آسیب‌دیدگی بافت عضله قلب میشود.
✔ آمیلوئیدوز قلبی که در آن پروتئین‌های غیرطبیعی (آمیلوئید) در بافت قلب رسوخ پیدا می‌کنند، درنتیجه قلب نمی‌تواند به‌خوبی به پمپاژ خون بپردازد.
دکتر فریبا هندسی متخصص قلب و عروق و فشار خون در تهران
کلینیک فشار خون
