کبودی یا هماتوم بعد از آنژیوگرافی در دست و پا

کبودی یا هماتوم بعد از آنژیوگرافی در اکثر موارد خفیف بوده و خود به خود بهبود می‌یابد. با این حال، در موارد نادر، هماتوم می‌تواند بزرگتر شود و نیاز به درمان داشته باشد. در صورت مشاهده هرگونه علائم غیر عادی مانند درد شدید، تورم، قرمزی یا گرمی در محل ورود کاتتر، باید پزشک را در جریان وضعیت خود گذاشته و برای پیشگیر و کنترل آن؛ مراقبت هایی که در ادامه عنوان شده را در پیش گیرید.

کبودی یا همان هماتوم بعد آنژیوگرافی چطور بوجود می‌آید؟

آنژیوگرافی، روشی تشخیصی که شامل وارد کردن کاتتر به شریان از طریق کشاله ران یا بازو است، می‌تواند منجر به کبودی یا هماتوم در محل ورود کاتتر شود. این عارضه، که معمولاً به دلیل آسیب جزئی به عروق خونی کوچک در هنگام ورود کاتتر ایجاد می‌شود، نتیجه نشت خون به بافت‌های اطراف است.

هنگامی که کاتتر وارد شریان می‌شود، احتمال آسیب به دیواره مویرگ‌های کوچک اطراف محل ورود وجود دارد. این آسیب، پارگی مویرگ‌ها و نشت خون از آن‌ها به بافت‌های زیر پوست را به دنبال دارد. خونی که از مویرگ‌ها نشت می‌کند، در زیر پوست جمع شده و به صورت کبودی یا هماتوم قابل مشاهده می‌شود.

📞 برای مشاوره و رزرو نوبت معاینه با شماره ۰۹۳۵۸۹۱۶۳۷۶ تماس بگیرید 📞

جلوگیری از ایجاد کبودی و هماتوم بعد آنژیو 

1. حتما پزشک خود را در مورد مصرف هرگونه داروی رقیق‌کننده خون (مانند آسپرین، وارفارین، کلوپیدوگرل) یا مکمل‌های گیاهی مطلع کنید. این داروها می‌توانند خطر خونریزی و کبودی را افزایش دهند.
2. استرس و اضطراب می‌توانند باعث افزایش فشار خون و در نتیجه افزایش احتمال خونریزی شوند. سعی کنید با تکنیک‌های آرام‌سازی، استرس خود را کاهش دهید.
3. در طول انجام آنژیوگرافی، به دقت به دستورالعمل‌های تیم پزشکی گوش دهید و با آن‌ها همکاری کنید.
4. تا حد امکان، در طول انجام آنژیوگرافی بی‌حرکت بمانید. حرکت‌های ناگهانی می‌توانند باعث آسیب به عروق و افزایش احتمال خونریزی شوند.
5. پس از انجام آنژیوگرافی، به مدت چند ساعت استراحت کنید و از انجام فعالیت‌های سنگین خودداری کنید.
6. پرستار یا پزشک، پس از خارج کردن کاتتر، به مدت مشخصی (معمولاً 15 تا 20 دقیقه) بر محل ورود آن فشار وارد می‌کند. این کار برای جلوگیری از خونریزی و تشکیل هماتوم ضروری است.
7. محل ورود کاتتر را تمیز و خشک نگه دارید، آن را به طور مرتب از نظر علائم عفونت (مانند قرمزی، گرمی، تورم یا ترشح) بررسی کنید و از دستکاری یا فشار دادن آن خودداری کنید.
8. در 24 ساعت اول پس از آنژیوگرافی، می‌توانید از کمپرس سرد برای کاهش درد و تورم استفاده کنید.
9. به مدت چند روز پس از آنژیوگرافی، از بلند کردن اجسام سنگین (بیش از 5 کیلوگرم) خودداری کنید.
10. مصرف مایعات فراوان به دفع مواد حاجب از بدن کمک می‌کند.
11. در صورت مشاهده هرگونه علائم غیر طبیعی مانند خونریزی، تورم شدید، درد غیرقابل تحمل، تغییر رنگ پوست یا تب، بلافاصله به پزشک یا پرستار خود اطلاع دهید.

در مواجهه با خونریزی بعد آنژیوگرافی چه کنیم؟

ابتدا، بیمار باید به پشت دراز کشیده و یک پارچه تمیز یا گاز استریل را مستقیماً روی محل سوراخ قرار دهد. سپس، با استفاده از انگشتان یا کف دست، فشار محکم و مداومی را روی محل اعمال کند. در صورت امکان، از فرد دیگری بخواهید این کار را انجام دهد. 

اگر محل سوراخ در بازو یا مچ دست است، بازوی خود را به صورت صاف و بالاتر از سطح قلب نگه دارید. اگر در کشاله ران است، از فرد دیگری بخواهید فشار را اعمال کند. فشار باید به اندازه‌ای باشد که خونریزی را متوقف کند، اما نباید جریان خون به عضو را مختل کند. 

✍️ بیشتر بخوانید: مزایا و معایب آنژیوگرافی قلب

برای بررسی جریان خون، آنژیوگرافی دست از طریق ناخن انگشتان دست یا آنژیو پا را فشار دهید. رنگ ناخن باید پس از رها کردن فشار، به سرعت از سفید به صورتی بازگردد. اگر انگشتان دست یا پا احساس بی‌حسی، سوزن سوزن شدن یا سردی کردند، فشار را کمی کاهش دهید.

در اسرع وقت با خدمات اورژانس تماس بگیرید تا پرسنل متخصص مراقبت‌های لازم را ارائه دهند. تا زمان رسیدن اورژانس، فشار را به طور مداوم حفظ کنید و از دستکاری یا برداشتن پارچه یا گاز از روی محل سوراخ خودداری کنید. همچنین، در صورت مشاهده هرگونه علائم غیر طبیعی مانند خونریزی شدید، تورم ناگهانی، درد غیرقابل تحمل، یا علائم عفونت، فوراً به پزشک یا پرستار خود اطلاع دهید.

علت ایجاد هماتوم بعد آنژیوگرافی

هماتوم پس از آنژیوگرافی ناشی از نشت خون از رگ‌های خونی به بافت‌های اطراف است و عوامل متعددی در بروز آن نقش دارند که شایع ترین آن ها در ادامه عنوان کرده ایم:

1- آسیب به رگ خونی

ورود کاتتر به داخل رگ خونی، به ویژه در افرادی که رگ‌های شکننده دارند، می‌تواند باعث آسیب به دیواره رگ و نشت خون شود.

2- مصرف داروهای رقیق‌کننده خون

داروهایی مانند آسپرین، وارفارین و کلوپیدوگرل، خطر خونریزی را افزایش می‌دهند و می‌توانند احتمال بروز هماتوم را بیشتر کنند.

3- فشار خون بالا

فشار خون بالا می‌تواند باعث پارگی رگ‌های خونی و خونریزی شود.

4- ویژگی‌های فردی بیمار

برخی افراد به طور طبیعی مستعد خونریزی و کبودی هستند.

5- فشار نامناسب بعد از آنژیوگرافی

پس از خارج کردن کاتتر، فشار مناسب بر محل ورود آن برای جلوگیری از خونریزی ضروری است. فشار نامناسب می‌تواند منجر به هماتوم شود.

تفاوت‌ کبودی دست و پا بعد از آنژیوگرافی

عامل تفاوت	توضیحات
محل ورود کاتتر	در آنژیوگرافی، کاتتر ممکن است از طریق شریان‌های دست (رادیال) یا پا (فمورال) وارد شود. محل ورود کاتتر، تأثیر مستقیمی بر محل بروز هماتوم دارد.
اندازه رگ‌های خونی	رگ‌های خونی در ناحیه کشاله ران (پا) معمولاً بزرگ‌تر از رگ‌های خونی در دست هستند. به همین دلیل، هماتوم‌های پا ممکن است بزرگ‌تر و شدیدتر از هماتوم‌های دست باشند.
فشار و حرکت	پس از آنژیوگرافی از طریق پا، فشار بیشتری برای جلوگیری از خونریزی لازم است. همچنین، حرکت دادن پا در روزهای اولیه پس از آنژیوگرافی می‌تواند خطر خونریزی و هماتوم را افزایش دهد. در حالی که حرکت دست معمولا محدودیت کمتری دارد.
جاذبه زمین	جاذبه زمین می‌تواند باعث تجمع خون در ناحیه پا و افزایش احتمال هماتوم شود.

درمان کبودی بعد از آنژیوگرافی

کبودی پس از آنژیوگرافی، به ویژه در محل ورود کاتتر، امری رایج است. این کبودی در اغلب موارد ناشی از نشت مقدار کمی خون به بافت‌های اطراف رگ خونی است و به مرور زمان برطرف می‌شود. با این حال، برای تسریع روند بهبودی و کاهش ناراحتی، لازم است مراقبت های بعد از آنژیوگرافی زیر را انجام دهید:

↲ الزامات مراقبتی در 24 ساعت اول

• در 24 ساعت اول پس از آنژیوگرافی، از کمپرس سرد برای کاهش تورم و درد استفاده کنید. کمپرس سرد را به مدت 15 تا 20 دقیقه در هر نوبت و چندین بار در روز روی محل کبودی قرار دهید.
• داشتن استراحت کافی به بدن شما کمک می‌کند تا روند بهبودی را سریع‌تر طی کند. از انجام فعالیت‌های سنگین خودداری کنید.
• اگر پزشک یا پرستار شما توصیه کرده است، به مدت مشخصی فشار ملایمی را روی محل ورود کاتتر وارد کنید. این کار به جلوگیری از خونریزی بیشتر کمک می‌کند.

📞 در صورت نیاز به معاینه توسط دکتر فریبا هندسی؛ متخصص واریس شماره ۰۹۳۵۸۹۱۶۳۷۶ تماس بگیرید 📞

↲ کنترل و درمان بعد از 24 ساعت

• پس از 24 ساعت، می‌توانید از کمپرس گرم برای افزایش جریان خون و تسریع جذب خون کبود شده استفاده کنید. کمپرس گرم را به مدت 15 تا 20 دقیقه در هر نوبت و چندین بار در روز روی محل کبودی قرار دهید.
• برخی پمادها و ژل‌های موضعی حاوی آرنیکا یا ویتامین K می‌توانند به کاهش کبودی کمک کنند. قبل از استفاده از هرگونه پماد، با پزشک خود مشورت کنید.
• در صورت درد، می‌توانید از مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کنید.
• پس از چند روز، می‌توانید به آرامی فعالیت‌های روزانه خود را از سر بگیرید. حرکت ملایم به بهبود گردش خون و کاهش کبودی کمک می‌کند.

دو عارضه احتمالی دیگر پس از آنژیوگرافی

آسیب عروقی: آسیب به دیواره شریان در محل ورود کاتتر نادر است و معمولاً با روش‌های جزئی قابل اصلاح است. موارد جدی که نیاز به بستری یا جراحی داشته باشند بسیار نادرند.

آسیب‌های مربوط به ماده حاجب: ماده حاجب یددار می‌تواند در بیماران با مشکلات کلیوی قبلی، نارسایی کلیه موقت یا دائمی ایجاد کند. در افراد سالم، مقدار کم ماده حاجب مورد استفاده معمولاً بی‌خطر است. برخی افراد ممکن است به ماده حاجب حساسیت داشته باشند که معمولا به صورت بثورات پوستی یا کهیر خفیف ظاهر می‌شود. واکنش‌های جدی‌تر مانند آسم یا تورم مجاری تنفسی نادر است و واکنش‌های آنافیلاکتیک (مرگبار) بسیار نادرتر.

تقریباً از هر 4000 نفر، یک واکنش جدی تر مانند آسم شدید یا تورم مجاری تنفسی ایجاد می شود و ممکن است به داروی داخل وریدی و تحت نظر بودن طولانی تر نیاز داشته باشند. واکنش شدید (آنافیلاکتیک) که منجر به مرگ می شود بسیار نادر است و 1 در 100،000 و 1 در 140،000 با کنتراست اتفاق می افتد.

علائم هشدار و اقدامات ضروری هماتوم پس از آنژیو..

همانطور که دانستید؛ هماتوم به تجمع خون در خارج از عروق خونی گفته می‌شود که می‌تواند ناشی از نشت خون پس از آنژیوگرافی باشد. عوامل متعددی از جمله مصرف داروهای رقیق‌کننده خون، فشار خون بالا و ویژگی‌های فردی بیمار می‌توانند در بروز این عوارض نقش داشته باشند. برای پیشگیری، مراقبت‌های قبل، حین و بعد از آنژیوگرافی از جمله فشار مناسب بر محل ورود کاتتر، استراحت کافی و استفاده از کمپرس سرد اهمیت دارند بنابراین مراجعه فوری به متخصص عروق ضروری است.

*~ سوالات متداول درباره کبودی بعد آنژیوگرافی ~*