کنترل و درمان قطعی اگزمای واریسی

اگزما واریسی یا درماتیت استاز، نوعی التهاب پوستی مزمن است که در نواحی تحتانی پاها و مچ پا به دلیل اختلال در گردش خون و نارسایی وریدی ایجاد می‌شود. واریس اگزما با علائمی مانند خارش، قرمزی، خشکی، پوسته‌ریزی و گاهی اوقات زخم همراه است و می‌تواند کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. اما روند تشخیص این عارضه چطور است و برای درمان کامل اگزما واریس باید چه کنیم؟

منظور از اگزمای واریسی چیست؟

همانطور که اشاره شد اگزمای واریسی که با نام دیگر درماتیت استاز نیز معروف است، نوعی التهاب پوستی مزمن است که با افزایش فشار، سبب تغییرات پوستی در وریدهای پا، نواحی تحتانی پاها و مچ پا شده و به دلیل اختلال در گردش خون و نارسایی وریدی ایجاد می‌شود. همچنین آمار نشان داده که این عارضه بیشتر در افراد مسن و کسانی که دچار واریس پا هستند، دیده می‌شود.

علائم اگزما واریسی

1. پوست قرمز و احتمالا کمی براق (به همین دلیل برخی افراد، اگزمای واریسی را با عفونت اشتباه می گیرند).
2. احساس خنکی در پوست در اثر لمس
3. پوسته پوسته شدن
4. تغییر رنگ پوست به قرمز یا قهوه ای (حالتی شبیه به آهن زنگ زده)
5. احساس سفتی یا کشیدگی در پوست، به ویژه اطراف مچ پا
6. وجود تاول های برجسته و کوچک در پوست که بعضی اوقات سخت هستند و در غیر این صورت، اگر آنها را فشار دهید، یک قطره مایع شفاف از آن خارج می گردد.
7. احتمال وجود درد و خارش، از صفر تا حالت شدید
8. احساس گرمی در پاها، در حالی که وقتی آن ها را لمس نمایید خنک هستند
9. علائم از پوست اطراف ماهیچه ساق پا، بالای مچ، شروع می شوند.
10. در برخی از پوست ها ممکن است زخم ایجاد نماید. اگر زخم کوچک باشد و بهبود یابد، می تواند اثری سفید، به شکل ستاره بر جای بگذارد.

چه کسانی به اگزمای واریسی مبتلا می شوند؟

همانطور که اشاره شد؛ اگزمای واریسی عمدتا افراد مسن را درگیر می کند.افراد مبتلا به واریس، افراد با سابقه جراحی رگ های واریسی، و افرادی که دچار ترومبوز ورید عمقی شده اند (DVT)، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. تحقیقات در اینباره نشان داده از هر پنج فرد بالای 70 سال و مبتلا به رگ‌های واریس، یک نفر به اگزمای واریسی مبتلا می گردد. 

عوامل تشدید کننده اگزما واریسی 

افزایش فشار در رگهای موجود زیر پوست و عضلات عمیق پاها، سبب ایجاد اگزمای واریسی می شود، که دلیل آن، نشت دریچه رگ است. هنگامی که این دریچه ها به خوبی کار نکنند، خون به سختی در جهت مخالف نیروی جاذبه حرکت می نماید. بنابراین، در رگ ها جمع شده و سبب افزایش فشار رگ می گردد. 

افزایش فشار در وریدها، سبب نشت مایعات و سلولهای خونی از رگها، به زیر پوست شده و نوعی واکنش زیر پوستی ایجاد می کند. نتیجه این امر، التهاب پوست و اگزما است. با گذشت زمان، پوست آسیب دیده، سخت، بی رنگ، شکننده و پوسته پوسته می شود، و در معرض ابتلا به زخم قرار می گیرد. اگزمای واریسی همچنین می تواند پس از تشکیل لخته خون (ترومبوز) در رگهای عمیق ایجاد گردد.

راه های درمان اگزما واریسی

1. مهمترین نکته این است که هنگام نشستن، پاهای خود را تا جایی که می توانید بالا نگه دارید. بیشتر زیرپایی ها به اندازه کافی بالا نیستند: بهتر است پاهایتان را هم سطح باسن یا حتی کمی بالاتر قرار دهید چرا که وقتی پاهایتان بالا باشد، نیروی جاذبه به جریان خون پشت پا کمک می کند.
2. سعی کنید از آسیب رساندن به پوست مثلا برخورد به مبلمان خودداری کنید.
3. فعالیت و پیاده روی منظم داشته باشید، فعال بودن عضلات پا، به حرکت رو به بالای خون در رگها کمک می کند.
4. از ایستادن طولانی مدت خودداری کنید. در این حالت فشار بیشتری به وریدهای پا وارد می شود و برخلاف راه رفتن، ماهیچه ها به رگ فشار نمی آورند.
5. با استفاده از کرم های مرطوب کننده معمولی و نرم کننده ها، از خشک شدن بیش از حد پوست جلوگیری نمایید.

↲ استروئید موضعی برای اگزما واریسی

در مواردی که التهاب پوست در اگزما واریسی تشدید شود، پزشک متخصص ممکن است برای بیمار استروئید موضعی (به شکل کرم یا پماد) تجویز کند. استروئیدهای موضعی با کاهش التهاب، به بهبود وضعیت پوست کمک می‌کنند. در صورتی که پوست بیمار خیلی خشک باشد، به جای کرم، پماد تجویز می‌شود.

نحوه استفاده از استروئیدهای موضعی

1. پزشک معمولا ابتدا یک استروئید با قدرت متوسط تجویز می‌کند. اگر التهاب پوست شدید باشد، ممکن است پماد قوی‌تری لازم باشد. انتخاب نوع و قدرت استروئید به میزان التهاب و خشکی پوست بیمار بستگی دارد.
2. استروئیدهای موضعی عموما یک بار در روز (گاهی اوقات دو بار در روز) استفاده می‌شوند که بستگی به نظر و تجویز پزشک دارد.
3. لایه نازکی از دارو را به طور یکنواخت روی قسمت‌های ملتهب پوست بمالید. برعکس مرطوب‌کننده‌ها، نباید مقدار زیادی از این داروها استفاده شود.
4. در نهایت به اندازه یک بند انگشت فرد بزرگسال، از پماد (از نوک انگشت تا انتهای بند اول به صورت خطی) بردارید. به این مقدار، یک واحد نوک انگشت گفته می‌شود. یک واحد نوک انگشت برای درمان ناحیه‌ای از پوست، به اندازه دو برابر کف دست بزرگسالان، با احتساب انگشتان دست، کافی است. کرم یا پماد را به آرامی به پوست بمالید تا جذب شود. سپس دستان خود را بشویید.

نکات مهم در مورد استفاده از استروئیدهای موضعی

قبل از هر کاری در مورد نحوه صحیح مصرف و مدت زمان استفاده از دارو حتما با پزشک خود مشورت کنید.از تماس دارو با چشم‌ها، دهان و سایر نواحی حساس بدن خودداری کنید. از آنجایی که این داروهای می‌توانند عوارض جدی به همراه داشته باشند باید اکیدا از مصرف خودسرانه و بیش از حد استروئیدهای موضعی خودداری کنید و در صورت بروز هرگونه عارضه جانبی مانند سوزش، خارش یا تحریک بیشتر پوست، به پزشک خود اطلاع دهید.

↲ جوراب های فشاری برای درمان اگزما واریسی

جوراب‌های فشاری یا جوراب‌های کششی فشاری، با اعمال فشار خارجی به رگ‌های پا، نقش مهمی در بهبود گردش خون و کاهش علائم اگزما واریسی ایفا می‌کنند. این فشار به فشرده شدن خون در رگ‌های پشت پا کمک کرده و فشار داخل وریدی را کاهش می‌دهد و از نشت خون به بافت‌های اطراف جلوگیری می‌کند.

نحوه عملکرد جوراب‌های فشاری

این جوراب‌ها با فشرده کردن رگ‌ها از بیرون، به بهبود جریان خون در پاها کمک می‌کنند. این امر باعث کاهش تجمع خون در پاها و در نتیجه کاهش فشار داخل وریدها می‌شود. در نتیجه، از نشت خون به بافت‌های اطراف و ایجاد ادم و التهاب جلوگیری می‌شود.

قبل از پوشیدن جوراب‌های فشاری، لازم است وضعیت گردش خون در شریان‌های پا توسط پزشک یا پرستار با استفاده از دستگاه داپلر بررسی شود. این کار به منظور اطمینان از عملکرد صحیح شریان‌ها و عدم وجود هرگونه مشکل در خونرسانی به پاها انجام می‌شود.

انواع جوراب‌های فشاری

جوراب‌های فشاری در سه سطح سبک، متوسط و قوی (کلاس 1، 2 و 3) موجودند و معمولا تا زیر زانو پوشیده می‌شوند. انتخاب سطح فشار مناسب توسط پزشک و با توجه به شدت علائم و شرایط بیمار تعیین می‌شود.

کلاس 1: فشار کمتری دارند و برای موارد خفیف اگزما واریسی مناسبند.

کلاس 2: فشار متوسطی دارند و برای اکثر افراد مبتلا به اگزما واریسی توصیه می‌شوند.

کلاس 3: فشار زیادی دارند و برای موارد شدید اگزما واریسی که جوراب‌های کلاس 2 موثر نیستند، تجویز می‌شوند.

نکات مهم در مورد استفاده از جوراب‌های فشاری

• بهترین زمان برای پوشیدن جوراب‌های فشاری، صبح و قبل از شروع ورم پاها است.
• تجوراب‌های فشاری باید هر 3 تا 6 ماه تعویض شوند و پاها مجدداً اندازه‌گیری شوند.
• از پیچاندن جوراب‌های فشاری بعد از شستن و هنگام خشک کردن خودداری کنید، زیرا ممکن است به حالت الاستیک آنها آسیب برساند.
• جوراب‌های جلو باز می‌توانند برای افرادی که دچار درد انگشتان پا، پاهای بزرگ یا تمایل به پوشیدن جوراب روی جوراب فشاری هستند، مفید باشند.
• توصیه می‌شود که حداقل دو جفت جوراب فشاری تهیه کنید تا بتوانید یک جفت را بپوشید و جفت دیگر را بشویید و خشک کنید.
• در صورت وجود هرگونه مشکل در پوشیدن جوراب‌ها یا نیاز به راهنمایی بیشتر، حتماً با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.

مزایای استفاده از جوراب‌های فشاری

1. بهبود گردش خون در پاها
2. کاهش ورم و التهاب
3. پیشگیری از ایجاد زخم
4. تسکین علائم اگزما واریسی

اگر درمان اگزما واریس جواب ندهد، چه می شود؟

اگر در این روند پاسخ درمانی مناسب را دریافت نکرده باشید، پزشک با انجام آزمایش پچ، احتمال ابتلا به درماتیت تماسی را بررسی می کند. درماتیت تماسی، به معنی حساسیت به هر یک از کرم ها، پمادها یا پانسمان هایی است که روی پوست استفاده می شوند. 

آزمایش پچ، شامل قرار دادن مواد شیمیایی مختلف به شکل پچ، روی پوست است که برای مشاهده ایجاد واکنش می باشد و این کار معمولا توسط متخصص پوست انجام می گیرد. همچنین عدم پیشرفت درمان، گاهی نیز به معنی وجود عفونت است که در این صورت احتمالا به مصرف آنتی بیوتیک هایی مانند فلوکلوکساسیلین نیاز خواهد بود.

چه زمانی برای اگزما واریسی به متخصص مراجعه کنیم؟

اگر واریس زمینه ای به درستی درمان شود، اگزمای واریسی بهبود می یابد، به همین دلیل اگر با انسداد در عروق پا درگیر بوده و نشانه هایی از زخم واریس پا دارید که به درمان های اولیه پاسخ نمیدهد؛ لازم است برای درمان تخصصی و قطعی به سراغ بهترین متخصص عروق و درمان واریس مراجعه کنید تا از پیشرفت بیماری جلوگیری شده و سریع تر در مسیر بهبودی کامل قرار گیرید.

کاهش علائم خطر اگزما واریس

• قدم زدن، ورزش کردن و داشتن فعالیت بدنی
• اجتناب از خارش ناحیه آسیب دیده
• بالا نگهداشتن پاها در هنگام استراحت
• مراقبت از پوست و مرطوب نگهداشتن آن

درمان های خانگی جایگزین اگزما واریسی

می دانیم که استفاده از داروهای گیاهی روی پوست، باعث بروز واکنش های آلرژیک می شود و بهتر است از مصرف آنها اجتناب کرد. ممکن است مصرف خوراکی داروی گیاهی ساخته شده از عصاره دانه شاه بلوط اسب، کمک کننده باشد. با این حال، برای تصمیم گیری در مورد بهترین دوز مصرفی، آزمایشات بیشتری در این مورد نیاز است. این دارو توسط پزشک تجویز نمی شود، اما می توان آن را از فروشگاه های مواد غذایی سالم تهیه نمود.

مراقب نشانه‌های اگزما واریسی باشید!

اگزما واریسی یا همان درماتیت استاز با علائمی مانند خارش، قرمزی، خشکی، پوسته‌ریزی و گاهی اوقات زخم همراه است و می‌تواند کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. با این حال، با تشخیص زودهنگام، درمان مناسب و رعایت نکات مراقبتی، می‌توان به طور موثری علائم اگزما واریسی را کنترل و از پیشرفت آن جلوگیری کرد. پس در صورت مشاهده هرگونه علائم مشکوک، مراجعه به پزشک و پیگیری درمان توصیه اکید ما به شماست که نباید به هیچ وجه آن را سبک بشمارید.