ایسکمیک قلبی یک بیماری قلبی است که در صورت تشخیص در فردی، آن شخص باید سریعا تحت درمان قرار گرفته تا از عوارض آن جلوگیری شود.
درمان مرحله ایسکمیک قلبی حاد در بیمارستان
هنگامی که بیماری سندرم حاد کرونری (آنژین ناپایدار یا سکته قلبی حاد) برای کسی تشخیص داده شود، باید در بیمارستان بماند و استراحت کند. اگر انفارکتوس (سکته قلبی) به دلیل انسداد کامل عروق کرونری رخ داده باشد، درمان برای از بین بردن انسداد شریان به سرعت باید انجام شود زیرا هر دقیقه اهمیت دارد.
داروهای مورد استفاده در مرحله حاد عبارتند از:
1- استیل سالیسیلیک اسید (آسپرین)
آسپرین از تجمع پلاکت ها و چسبیدن آن ها به داخل رگ جلوگیری می کند و بنابراین احتمال تشکیل ترومبوز (لخته های بی تحرک خون) را کاهش می دهد. این تنها دارویی است که باید در ابتدای شروع درد قفسه سینه حتی در خانه تجویز شود.
2- دیگر مهارکننده های تجمع پلاکت
این مواد از آنجایی که خودشان تجمع پلاکتی را مهار می کنند، باعث تقویت عملکرد استیل سالیسیلیک اسید می گردد. رایج ترین دارو در این دسته کلوپیدوگرل است، اما پراسوگرل و تیکاگرلر نیز در موارد بسیار شدید مورد استفاده قرار می گیرند.
3- داروهای ضد انعقاد خون
با استفاده از مکانیسم دیگر، این مواد برای حل کردن هرگونه ترومبوز (لخته) در داخل سرخرگ استفاده می شوند. انواع مختلف هپارین با تزریق داخل وریدی یا زیر جلدی تجویز می شود.
4- بتا-بلاکرها
سرعت ضربان قلب فرد را کاهش می دهند، در این حالت آرامش قلب بیشتر شده و به اکسیژن کمتری نیاز خواهد داشت. همچنین می توانند خطر آریتمی را کاهش دهند.
5- داروهای مسکن درد
در مواردی که درد بسیار شدید شود، بیماران ممکن است به مورفین نیاز داشته باشند.
6- نیتروگلیسیرین
می تواند به صورت قرص، اسپری زیرزبانی یا تزریق وریدی تجویز شود. این ماده برای اتساع عروق قلب استفاده می گردد و اجازه می دهد خون بیشتری در آن ها جریان یابد.
7- عوامل ترومبولیتیک یا فیبرینولیتیک
در مواردی که ترومبوز به طور کامل شریانی را مسدود کند، می توان این داروها را برای تجزیه لخته و رقیق شدن خون تجویز کرد. آنها بسیار قدرتمند هستند و فقط در موارد بسیار خاصی استفاده می شوند. برخلاف سایر داروهایی که برای کاردیومیوپاتی ایسکمیک قلبی استفاده می شوند، این داروها اغلب تجویز نمی شوند.
درمان جراحی ایسکمیک قلبی
در بعضی موارد بهترین گزینه برای کنترل هرگونه حمله ایسکمیک قلبی استفاده از داروهاست. در موارد دیگر، هنگام مواجهه با مشکل شدیدتر یا اگر دارو کافی نباشد، بهتر است به کمک جراحی، انسداد عروق را از بین برد.
1- استنت، آنژیوپلاستی، واسکولاریزاسیون با پوست
اولین قدم انجام آنژیوگرافی یا کاتتریزاسیون عروق کرونر است. اگر فرد مشکوک به انسداد کامل رگ باشد، باید کاتتریزاسیون را فوری و بدون تردید انجام داد. بیمار باید با آمبولانس مجهز پزشکی به نزدیکترین مرکز درمانی که قادر به انجام آنژیوگرافی کرونر است، منتقل شود.
در مواردی که فرد به آنژین یا انفارکتوس بدون انسداد کامل عروق مبتلا باشد، می توان انجام آنژیوگرافی عروق کرونر را تا 24 ساعت به تعویق انداخت.
آنژیوگرافی کرونری نشان می دهد که کدام شریان یا شریان ها تحت تأثیر قرار گرفته اند. با استفاده از کاتتری که از قبل در کشاله ران یا مچ دست بیمار وارد شده است، پزشک یک بالون کوچک را به سمت محل انسداد هدایت می کند و سپس آن را با هوا متورم می نماید و با این روش به باز ماندن شریان کمک می کند.
به علاوه، در بیشتر موارد، یک استنت (یک لوله فلزی شبیه فنر) برای تقویت پوشش شریان و جلوگیری از بسته شدن مجدد آن به محل وارد می شود. به این روش، آنژیوپلاستی همراه با استنت گفته می شود.
در حالی که استنت ها تقریباً همیشه فلزی هستند، از نظر داشتن پوشش دارویی به دو نوع آغشته به دارو یا پوشش دار و فلزی ساده یا بدون پوشش، طبقه بندی می شوند.
2- جراحی عروق کرونر یا جراحی بای پس قلب
گاهی اوقات بیش از یک شریان کرونر مسدود می شود یا ضایعات متعددی وجود دارد که درمان آنژیوپلاستی را دشوار می کند. یک راه حل جایگزین برای چنین مواردی، انجام جراحی بای پس قلب است.
این کار در اتاق عمل، تحت بیهوشی عمومی انجام می شود. جراح استخوان جناغ را باز می کند تا دسترسی خوبی به قلب داشته باشد.
جریان خون به یک دستگاه قلب-ریه فرستاده می شود. این دستگاه به عنوان یک قلب مصنوعی عمل می کند و خون رسانی تمام اعضای بدن را در حین جراحی قلب حفظ می نماید.
جراحی شامل کاشت یکی از شریان ها یا عروق خود فرد در یک موقعیت موازی با رگی که دچار مشکل شده است، بدون دستکاری قسمت مسدود شده است.
این کار یک بای پس یا گردش خون ثانویه ایجاد می کند که از طریق آن خون می تواند بدون هیچ گونه انسدادی به عضله قلب برسد. جراحان از رگ های خود بیمار مثل شریان پستانی داخلی یا وریدی که از پاها گرفته می شود استفاده می کنند.
دارو درمانی
بیماران مبتلا به بیماری ایسکمیک قلبی باید ترکیبی از داروها را برای کاهش مصرف اکسیژن قلب، گشاد کردن عروق کرونر و جلوگیری از تشکیل مجدد انسداد، استفاده کنند.
1- نیتروگلیسیرین و مشتقات آن (نیترات ها، به صورت قرص یا پچ های ترانس درمال)
این داروها به عنوان گشاد کننده عروق شناخته می شوند. آنها شریان ها و رگ ها، از جمله عروق کرونر، را شل کرده و در نتیجه جریان خون را در منطقه آسیب دیده افزایش می دهند و درد قفسه سینه ناشی از آنژین را از بین می برند.
آنها همچنین با نام قرص های “مسکن فوری” در دسترس هستند. بیماران مبتلا به بیماری ایسکمیک قلبی باید همیشه 1 یا 2 قرص در جیب خود داشته باشند. این افراد هر وقت که به درد قفسه سینه مبتلا شدند، باید هرگونه فعالیت بدنی را متوقف کنند، بنشینند و یک قرص را زیر زبان خود قرار دهند.
اگر درد در عرض 10 دقیقه کمتر شد، می توانید فعالیت خود را مجدداً شروع کنید، اما به یاد داشته باشید که در جلسه بعدی خود این اتفاق را به پزشک بگویید. در مقابل، اگر درد از بین نرفت، باید قرص دوم را بخورید. و اگر بعد از این باز هم درد همچنان ادامه داشت، باید با خدمات فوریت های پزشکی تماس بگیرید.
2- بتابلاکر ها (بیسوپرولول، کارودیلول، نبیوولول، متوپرولول، آتنولول و غیره)
فشار خون و ضربان قلب را کاهش می دهد، از این رو قلب برای عملکرد صحیح به اکسیژن کمتری نیاز دارد. آنها همچنین می توانند خطر بروز آریتمی را کاهش دهند. مطالعات نشان داده است که بتا بلاکرها می توانند امید به زندگی بیمارانی را که دچار انفارکتوس شده اند، افزایش دهند.
3- بازدارنده های تجمع پلاکتی
بیمارانی که دچار هرگونه تصلب شرایین شده بودند، باید برای همیشه از بازدارنده های تجمع پلاکت استفاده کنند، مگر اینکه این داروها برایشان منع مصرف داشته باشند. این داروها از جمع شدن پلاکت ها در کنار هم جلوگیری می کنند که در رقیق شدن خون و کاهش خطر تشکیل ترومبوز در شریان های کرونری موثر است. استیل سالیسیلیک اسید (آسپرین) رایج ترین بازدارنده پلاکت می باشد.
4- استاتین ها
این داروها سطح کلسترول خون را کاهش می دهند. آنها همچنین به ایجاد ثبات و جلوگیری از پارگی پلاک های آتروماتوز، کاهش التهاب رگ های خونی و کاهش احتمال سکته کمک می کنند. بنابراین استاتین ها در تمام بیماران مبتلا به کاردیومیوپاتی ایسکمیک حتی اگر سطح کلسترول قابل قبولی داشته باشند، تجویز می شوند.
5- عوامل ضد آنژین
سایر عوامل ضد آنژین، مسدود کننده های کانال کلسیمی هستند، که عضلات عروق کرونر را شل کرده و اثرات انسداد و اسپاسم را کاهش می دهند. ivabradine ضربان قلب را کاهش می دهد و بنابراین قلب به اکسیژن کمتری نیاز خواهد داشت و رانولازین روی رگ های خونی اولیه و ثانویه اثر می گذارد و خطر ایجاد آنژین را کاهش می دهد. این مورد به ویژه در بیماران دیابتی موثر است.
دکتر فریبا هندسی متخصص قلب و عروق و فشار خون