جهت کنترل و تشخیص چربی خون میتوان به پزشک قلب یا پزشک داخلی مراجعه نمایید.
مفهوم کلی چربی خون
چربی خون عبارتست از بالا رفتن مقدار کلسترول و یا تری گلیسرید از مقدار طبیعی آنها در خون که باعث بیماری چربی خون می شود. میزان این مواد در خون در اثر مصرف مواد غذایی بیش از میزان مورد نیاز یا هنگام بروز اختلال در سوخت و ساز چربی، افزایش می یابد. چربی خون و قندخون بالا و همچنین غلظت بالای خون باعث گزگز، مورمور شدن و خواب رفتگی پا می شود و به هنگام خواب، کف پا بسیار داغ می شود و فرد را بیدار می کند.
افزایش چربی خون با تجمع در دیواره رگ ها، تنگی آنها را ودرد قفسه سینه و گرفتگی عروق را به دنبال دارد و دلیل اصلی ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب و بروز سکته‌های قلبی است و همچنین باعث افزایش خطر ابتلا به سکته مغزی می شود. زمانی که کلسترول خون افزایش پیدا می کند، چربی در سطح رگ رسوب می کند. نهایتاً این رسوب ها جریان طبیعی خون را دچار مشکل میکنند و در این حالت، قلب به اندازه ی کافی خون غنی از اکسیژن دریافت نخواهد کرد و خطر حمله قلبی افزایش خواهد یافت.
با فرایندی مشابه، کاهش یافتن جریان خون به مغز نیز می تواند منجر به سکته مغزی شود
جهت کنترل و تشخیص چربی خون ،اندازه گیری دو نوع چربی خون یعنی کلسترول وتری گلیسیرید انجام می شود. دراین میان معمولا افزایش کلسترول به عنوان عامل بیماری زای جدیدتری مطرح میشود.
برخی بیماری ها مثل دیابت، کم کاری تیروئید، بیماری های کلیوی و کبدی باعث اختلال چربی خون می شود؛ لذا در این بیماران کنترل دقیق چربی خون توسط پزشک الزامی می باشد.
پرهیز از رژیم غذایی پرچرب مانند چربی‌های اشباع در روغن جامد، گوشت‌ها به ویژه گوشت قرمز، لبنیات (خامه ، کره) و انواع شیرینی‌ها و غذای سرخ شده در این افراد ضروری بوده و توصیه میشود غذاهای غنی از کربوهیدرات‌ها را بیشتر مصرف کنند. مصرف سبزیجات، میوه‌ها، نان و غلات سبوس دار، استفاده از انواع لبنیات کم چرب، استفاده از گوشت کم چرب و غذاهای غنی از فیبرهای محلول شامل انواع حبوبات و بقولات مانند لوبیا و عدس، سبزیجات و بعضی از میوه‌ها باید بیشتر در دستور غذایی این بیماران قرار گیرد.
مطلب مرتبط: برای کاهش فشار خون چی بخوریم؟
فعالیت بدنی منظم و ساده از جمله کوهنوردی، پیاده روی، دوچرخه سواری باعث کنترل وزن افراد و جلوگیری از افزایش وزن و در نهایت ممانعت از افزایش چربی خون میشود. برای کنترل و تشخیص چربی خون لازم است فاکتورهای لازم را دانست که در ادامه توضیح داده خواهد شد.
محدوده هر یک از انواع چربی خون در چه حدی است؟
1- کلسترول خون
- میزان زیر 200 mg/dl = مطلوب
- میزان بین 200-239 mg/ dl = کمی بالا
- میزان بالای 240 mg/dl = بالا
2- LDL
(کلسترول بد، ذرات کلسترول را در طول بدن جابجا وبا اتصال به دیواره رگها، آن ها را سخت و تنگ می سازد)
- زیر 100 mg/dl = بسیار مطلوب
- بین 100-129 mg/dl = کمی بالا
- بین 130-159 mg/dl = افزایش در حد متوسط
- بین 160-189 mg/dl = بالا
- بالای 190 mg/dl = بسیار بالا
3- HDL
(کلسترول خوب، کلسترول اضافی را برداشته و به کبد بر می گرداند)
- زیر 40 mg/dl در مورد مردان و زیرmg/dl 50 در زنان = پایین
- بالای 60 mg/dl = مطلوب
4- تری گلیسرید
همان چربی است که در غذا وجود دارد. اگر کالری زیادی وارد بدن شود، بدن مقدار اضافی کالری را به تری گلیسیرید تبدیل کرده و در سلول های چربی ذخیره می کند
- زیر 160 mg/dl = نرمال
- بالای 160 mg/ dl = غیرطبیعی
چاقی و اضافه وزن، عدم تحرک ، سیگار کشیدن، مصرف الکل و داشتن رژیم غذایی پرکربوهیدرات از عوامل افزایش دهنده تری گلیسیرید خون می باشد.
جهت اندازه گیری چربی خون چه نکاتی را قبل از آن باید رعایت کرد؟
1- نخوردن غذا و مایعات (به غیر از آب) حداقل 12 ساعت قبل از نمونه گیری
2- قبل از نمونه گیری باید استراحت کافی داشته و از ورزش کردن اجتناب کرد
3- جراحی اخیر، برخی درمان های دارویی، حاملگی و برخی بیماری ها می توانند نتیجه آزمایش را دستخوش تغییر قرار دهند.
چند توصیه مهم رژیمی برای کنترل چربی خون
- پرهیز از خوردن گوشت های فرآوری شده پر چرب مثل سوسیس، هات داگ، انواع کالباس ها به خصوص سالامی
- پرهیز ازخوردن غذاهای سرخ شده در روغن های حیوانی
- پرهیز از مصرف نمک زیاد در غذا
دکتر فریبا هندسی متخصص قلب و عروق و آنژیوگرافی
