فشار خون پایین معمولا با فشار خونی که به طور مداوم کمتر از ۹۰/۶۰ میلی متر جیوه باشد تشخیص داده می شود.
برخی از افراد به طور طبیعی دارای فشار خون پایین هستند که هیچ علامتی ندارد. با این حال، اگر فشار خون بیش از حد کم باشد، می تواند بر روی جریان خون در سراسر بدن اثر بگذارد و فرد احساس سرگیجه یا ناپایداری کند.
افت ناگهانی فشار خون چیست؟
افت ناگهانی فشار خون اغلب در کسی که از وضعیت نشسته می خواهد بایستد رخ می دهد. این نوع فشار خون پایین به عنوان افت فشارخون وضعیتی شناخته می شود. افت فشارخون وضعیتی به عنوان یک عیب در سیستم عصبی خودکار ( بخشی از سیستم عصبی است که اقدامات حیاتی غیر ارادی، مانند ضربان قلب را کنترل می کند) در نظر گرفته می شود تا به تغییرات ناگهانی واکنش های مناسب نشان دهد.
به طور معمول، هنگامی که فردی می ایستد، مقداری خون در اندام تحتانی جمع می شود. این امر باعث افت فشار خون می شود. اما بدن شما به طور معمول به قلب پیام ارسال می کند که سریع تر بتپد تا رگ های خونی منقبض شوند و افت فشار خون را جبران کند. اگر این اتفاق نیافتد، و یا به آرامی اتفاق بیافتد، باعث ایجاد افت فشارخون وضعیتی می شود.
مطلب مرتبط: اندازه گیری فشار خون
خطر ابتلا به فشار خون کم و فشار خون بالا به طور معمول با افزایش سن افزایش می یابد. علاوه بر این، جریان خون در مغز با افزایش سن کاهش می یابد که اغلب نتیجه ی تشکیل پلاک در رگ های خونی است. برآورد شده است که ۱۰ تا ۲۰ درصد افراد بالای ۶۵ سال دارای افت فشار خون وضعیتی هستند.
چه چیز هایی باعث فشار خون پایین می شوند؟
علت فشار خون پایین همیشه روشن نیست. ممکن است با موارد زیر همراه باشد:
# بارداری
# مشکلات هورمونی، مانند کم کاری غده تیروئید (هیپوتیروئیدیسم)، تیروئید پر کار (پرکاری تیروئید)، دیابت و یا قند خون پایین (هایپوگلایسمی)
# استفاده از دارو های بدون نسخه
# مصرف بیش از حد دارو ی فشار خون بالا
# نارسایی قلبی
# آریتمی قلبی (ضربانات نامنظم قلبی)
# اتساع عروق خونی
# گرمازدگی
# بیماری های کبدی
چه چیز هایی باعث افت ناگهانی فشار خون می شوند؟
افت ناگهانی فشار خون ممکن است تهدیدی برای زندگی باشد. علل ایجاد این نوع افت فشار خون می تواند شامل: از دست دادن خون و خونریزی، درجه حرارت پایین بدن، درجه حرارت بالا ی بدن، آسیب عضله ی قلبی در نتیجه ی نارسایی قلبی، عفونت شدید خون، کم آبی شدید به دلیل استفراغ، اسهال یا درجه حرارت بالا، واکنش به دارو یا الکل و واکنش آلرژیک شدید به نام آنافیلاکسی باشد.
مطلب مرتبط: فشار خون نرمال
چه کسانی دچار افت فشارخون وضعیتی می شوند؟
افت فشارخون وضعیتی می تواند به دلایل مختلفی برای هر کسی اتفاق بیافتد، مانند کم آبی بدن، کمبود مواد غذایی، زمان طولانی در گرما بودن و یا بیش از حد خسته بودن. همچنین می تواند توسط ژنتیک، پیری، دارو، رژیم غذایی ، عوامل روانی و محرک های حاد مانند عفونت و آلرژی را تحت تاثیر قرار بگیرد.
افت فشارخون وضعیتی اغلب در افرادی که در حال مصرف دارو برای کنترل فشار خون بالا هستند رخ می دهد. همچنین می تواند به بارداری، احساسات قوی ، تنگی رگها (تصلب شرایین) یا دیابت مربوط باشد. افراد مسن بسیار تحت تاثیر هستند به خصوص کسانی که فشار خون بالا یا اختلال عملکرد سیستم عصبی خودکار دارند.
افت فشار خون پس از صرف غذا از علل شایع سرگیجه است. گفته می شود که به دلیل تجمع خون در رگ های معده و روده ایجاد می شود.
داروهای متعددی معمولا با افت فشارخون وضعیتی در ارتباط هستند. این دارو ها را می توان به دو دسته ی عمده تقسیم کرد:
1- دارو هایی که برای درمان فشار خون بالا استفاده می شود، مانند داروهای دیورتیک، مسدود کننده های بتا، مسدود کننده های کانال کلسیم، و مهار کننده ی آنزیم تبدیل کننده ی آنژیوتانسین.
2-داروهایی که افت فشار خون اثر جانبی آن ها می باشد، از جمله نیترات، دارو هایی که برای درمان بیماری پارکینسون هستند، داروهای ضد روان پریشی، داروهای نورولپتیک ، دارو های ضد اضطراب، آرام بخش ها، خواب آور ها، و داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای.
مطلب مرتبط: داروی فشار خون
کم شدن آب بدن و از دست دادن الکترولیت که ممکن است به دلیل اسهال، استفراغ، از دست دادن خون بیش از حد در دوران قاعدگی، و یا شرایط دیگر ایجاد شده باشد، ارتباط افزایش سن با تنظیم فشار خون که ممکن است با برخی بیماری ها یا داروها بدتر شود و برخی بیماری های خاص می توانند از جمله باعث افت فشارخون وضعیتی شوند.
علل شایع پاتولوژیک (مربوط به یک بیماری) افت فشارخون وضعیتی عبارتند از:
– اختلالات سیستم اعصاب مرکزی مانند سندرم خجالتی ها و یا آتروفی چندین سیستم
– مشکلات عصبی، مانند نوروپاتی محیطی و یا نوروپاتی خودکار
– بیماری های ناشی از تغذیه ی نامناسب
– اختلالات قلبی و عروقی
– اعتیاد به نوشیدن الکل
بیماری هایی که کمتر می تواند باعث افت فشارخون وضعیتی شوند شامل آمیلوئیدوز (به علت رسوب یک ماده مومی شکل به نام آمیلوئید در بدن)، کمبود ویتامین، آسیب های نخاعی و اعصاب مرتبط با سرطان، به خصوص سرطان ریه و یا سرطان لوزالمعده هستند.
چگونه بفهمم که فشار خون من پایین است؟
پزشک می تواند فشار خون پایین شما را تشخیص دهد.احساس سرگیجه هنگام ایستادن لزوما به این معنی نیست که شما افت فشارخون وضعیتی و یا فشار خون پایین دارید. طیف گسترده ای از بیماری های زمینه ممکن است باعث علائم شما شوند. بسیار مهم است که علت فشار خون پایین تشخیص داده شود تا درمان مناسب داده شود.
پزشکتان به سابقه ی پزشکی، سن، علائم خاص، و شرایطی که تحت آن علائم رخ داده است توجه می کند. او ممکن است ارزیابی فشار خون و تعداد نبض شما را برای چند دقیقه پس از این که دراز کشیدید و عرض دو تا پنج دقیقه بعد از این که به سرعت ایستادید تکرار کند.
سایر آزمایشاتی که ممکن است انجام شود از جمله ECG (الکتروکاردیوگرام) است تا ضربان قلب و ریتم و اکوکاردیوگرام ثبت شود (یک آزمایش اولتراسوند برای تجسم قلب). همچنین می توانید آزمایش خون برای چک کردن کم خونی یا سطح قند خون خود انجام دهید.
نظارت و بررسی بیشتر ECG به طور متناوب ممکن است برای چک کردن مشکلات قلبی نیاز باشد. تست ورزش یا تست الکتروفیزیولوژی نیز ممکن است مفید باشد.
انواع وخیمی از افت فشارخون وضعیتی ممکن است به یک آزمایش به نام ” آزمون شیب میز ” نیاز داشته باشند. این تست واکنش بدن به موقعیت و تغییر در موقعیت را ارزیابی می کند. فردی با خیال راحت بر روی یک میز دراز می کشد، و میز را تا یک ساعت به صورت ایستاده می گذارند. فشار خون، ضربان قلب، و علائم ثبت می شود. اغلب بر اساس این تست داروهایی داده می شود.
علائم و نشانه های فشار خون پایین چیست؟
سرگیجه، احساس سبکی سر، بی ثباتی، کاهش دید یا تاری دید،ضعف، خستگی، گیجی، درد قفسه سینه، پوست سرد و رنگ پریده،غش، اشکال در تنفس از جمله علایم فشار خون پایین هستند.
چه موقع به دنبال درمان فشار خون پایین برویم؟
اگر هر یک از نشانه های فشار خون پایین که در بالا ذکر شد را تجربه کردید بلا فاصله به دنبال مراقبت های پزشکی بروید . اگر یک افزایش فرکانس در علائم فشار خون پایین را تجربه کردید که با شیوه زندگیتان تداخل داشت و یا گمان کردید که ممکن است عارضه ی جانبی داروهای بدون نسخه ای است که مصرف کرده اید فورا به دنبال مراقبت های پزشکی بروید.
اگر فشار خون شما به شدت کم شود، خطر قابل توجه ای وجود دارد که بدن شما اکسیژن کافی برای انجام وظایف عادی خود دریافت نمی کند. کاهش اکسیژن می تواند باعث اختلال عملکرد قلب و مغز و مشکل در تنفس شود. فردی با فشار خون پایین می تواند آگاهی اش را از دست بدهد و یا به شوک برود .
درمان فشار خون پایین چیست؟
اگر یک مشکل پزشکی زمینه ای دارید که باعث فشار خون پایین شده است، به دنبال درمان برای آن بیماری زمینه ای باشید. برای بسیاری از مردم، فشار خون پایین مزمن می تواند به طور موثر با تغییر در رژیم غذایی و شیوه زندگی درمان شود.
در ابتدا، پزشک شما ممکن است به شما توصیه کند برای افزایش فشار خون خود این تغییرات ساده را ایجاد کنید:
- رژیم غذایی پر نمک
- اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین
- ورزش منظم برای بهبود جریان خون
- اجتناب از زور زدن در اجابت مزاج
- افزایش یا کاهش مصرف کافئین بسته به توصیه های پزشکی فردی
- در صورت نیاز، از جوراب ساق بلند برای پوشش و محافظت ساق و ران استفاده کنید تا خون را به بالا برگرداند.
- نوشیدن مایعات بیشتر در آب و هوای گرم و در حالی که بیماری های ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفلوآنزا گرفته باشید.
- اجتناب از قرار گرفتن در معرض آب گرم برای مدت طولانی ، مانند دوش آب گرم و چشمه های معدنی. اگر احساس سرگیجه داشتید، بنشینید.
- نوشیدن مقدار زیادی مایعات غیر الکلی حداقل هشت لیوان در روز. نوشیدنی های ورزشی که سدیم و پتاسیم بالایی دارند ممکن است توصیه شوند، به خصوص در طول ورزش و یا در آب و هوای گرم.
- برای جلوگیری از مشکلات فشار خون پایین و کاهش حملات سرگیجه بعد از غذا، سعی کنید وعده های غذایی خود را کوچکتر و مکرر کنید. پس از غذا خوردن استراحت کنید. از مصرف دارو های کاهنده ی فشار خون قبل از غذا اجتناب کنید
- در هنگام ایستادن از یک موقعیت درازکش یا نشسته مراقب باشید. برای بهبود گردش خون، پا و مچ پا ی خود را چند بار قبل از ایستادن تکان دهید. سپس به آرامی بلند شوید. در هنگام بیرون آمدن از رختخواب، لبه ی تخت برای چند دقیقه بنشینید سپس بلند شوید.
داروهای درمان فشار خون پایین چیست؟
اگر این اقدامات از مشکل نمی کاهند ممکن است نیاز به دارو داشته باشید. داروهای فشار خون در درمان فشار خون پایین موثر هستند. فلودروکورتیزون که یک مینرالوکورتیکواستروئید است و به نظر می رسد که برای بسیاری از انواع افت فشارخون وضعیتی، و یا فشار خون پایین موثر است. این دارو با افزایش احتباس سدیم توسط کلیه اثر می گذارد. در نتیجه باعث احتباس مایعات و تورم می شود که برای بهبود فشار خون لازم است. اما این احتباس سدیم نیز باعث از دست دادن پتاسیم می شود. بنابراین، هنگامی که فلودروکورتیزون استفاده می کنید، باید مقدار کافی پتاسیم در روز مصرف کنید. فلودروکورتیزون هیچ یک از خواص ضد التهابی کورتیزون یا پردنیزولون را ندارد و یک عامل برای عضله سازی نیست.
دکتر فریبا هندسی متخصص قلب و عروق و فشار خون در تهران
کلینیک درمان فشار خون