هر رگی ممکن است به واریس تبدیل شود، اما به طور معمول، رگ های ناحیه پا بیشتر تحت تاثیر قرار می گیرند. در این مقاله درباره علت واریس پا و علائم آن توضیحاتی را ارائه می دهیم.
علت واریس پا
شریان ها خون را از قلب، به سایر بافت های بدن حمل می کنند. رگ ها، خون را از تمام نقاط بدن به قلب می رسانند. بنابراین خون، به راحتی در سیستم گردش خون منتقل می شود. برای بازگرداندن خون به قلب، رگ های پای شما باید در برابر گرانش و برگشت خون، درست عمل کنند.
انقباضات عضلانی در پاهای شما، مانند پمپ عمل می کنند و در صورت وجود مشکل در گردش خون و ایجاد فشار خون در ناحیه پا، واریس پا ایجاد می شود.
علل وریدهای واریسی می تواند شامل موارد زیر باشد:
1- سن بر واریس اثر دارد.
همانطور که سن شما بالاتر می رود، رگ های شما می توانند کشش اولیه خود را از دست بدهند و دریچه رگ ها، ممکن است ضعیف شوند. این امر باعث می شود خونی که به سمت قلب شما در حال حرکت است، به عقب باز گردد. به این ترتیب، خونریزی، فشار خون و تجمع خون در رگ های شما بیشتر شده و ممکن است شما به واریس مبتلا شوید.
2- واریس در بارداری
برخی از زنان باردار مبتلا به وریدهای واریسی هستند. بارداری حجم خون را در بدن افزایش می دهد، اما جریان خون را از پاها به لگن شما کاهش می دهد. این تغییرات گردش خون برای حمایت از جنین در حال رشد، طراحی شده است، اما می تواند عوارض ناخوشایندی در رگ های زنان باردار ایجاد کند.
3-جنسیت
زنان بیشتر در خطر احتمال ابتلا به واریس پا هستند. تغییرات هورمونی در دوران بارداری، پیش از قاعدگی یا یائسگی ممکن است عامل دیگری باشد، زیرا هورمون های زن تمایل به آرام کردن دیواره های رحم دارند.
مصرف داروهای جایگزین هورمونی یا قرصهای جلوگیری از بارداری هم ممکن است خطر ابتلا به واریس پا را افزایش دهند.
4-سابقه خانوادگی
اگر یکی از اعضای خانواده دارای مشکل واریس باشد، احتمال اینکه سایر افراد خانواده به این بیماری دچار شوند، بسیار زیاد است.
5- چاقی و افزایش وزن
اضافه وزن در اضافه شدن فشار خون بر روی رگ های پا، بسیار موثر است. ایستادن یا نشستن برای مدت زمان طولانی، به مرور باعث ایجاد واریس پا می شود.
علائم واریس پا
علائم واریس که نشان می دهد ممکن است دچار وریدهای واریسی شده اید، عبارتند از:
رگ های تیره رنگ و بیشتر ،بنفش یا آبی رنگ، رگ های پیچ خورده و برجسته که به شکل طناب پیچیده ای روی پا ظاهر می شود.
هنگامی که علائم و نشانه های دردناک رخ می دهد، ممکن است این علائم شامل موارد زیر باشند:
✔ احساس ضعف و یا سنگینی در پاها
✔ سوزش، گرفتگی عضلات و تورم در بخش پایین پاها
✔ دردی که پس از نشستن یا ایستادن طولانی مدت، افزایش می یابد.
✔ خارش در اطراف یک یا چند رگ
✔ خونریزی از رگ های واریسی
✔ زخم دردناک در ورید با تغییر رنگ پوست به صورت قرمز رنگ
✔ ظاهر آبی یا تیره رگ‌ها
✔ ظاهر پر پیچ و خم رگ‌ها
✔ تغییر رنگ پوست در اطراف واریس
✔ پاهای دردناک
✔ خستگی
✔ تورم مچ پا
✔ رگهای عنکبوتی در پای آسیب‌دیده
✔ تغییر رنگ پوست در نزدیکی واریس، معمولاً به رنگ قهوه‌ای یا آبی
✔ اگزمای وریدی باعث ایجاد قرمزی و خشکی در ناحیه آسیب‌دیده پوست می‌شود
✔ تعدادی از افراد مبتلا به واریس نیز دارای سندرم پاهای بی‌قرار هستند
تمام علائم واریس پا معمولاً در روزهای گرم آزار دهنده تر می شوند. رگهای خونی در دماهای بالاتر تمایل به گشاد شدن دارند، که این امر عملکرد صحیح دریچه ها را دشوارتر می کند. مدت زمان طولانی نشستن یا ایستادن نیز از عوامل تشدید کننده واریس محسوب می شوند و منجر به درد می شوند.
اگر بیمار علائم واریس نداشته باشد و احساس درد و ناراحتی نیز نداشته باشد و رگهای واریسی نمایان نباشند، درمان ضروری نیست. با این حال، اگر علائمی وجود داشته باشد، ممکن است برای کاهش درد یا ناراحتی، رفع عوارض مانند زخم پا، تغییر رنگ پوست یا تورم به درمان نیاز باشد.
علائم اولیه رگهای واریسی، رگهای برجسته و کاملاً مشخص روی پاهای شما است. همچنین ممکن است تورم، سنگینی و درد در رگهای بزرگ یا اطراف آن داشته باشید.
عکس واریس پا
انواع ورید های واریسی
ورید های واریس انواع متفاوتی دارد که در زیر به بیان برخی از این موارد می پردازیم. انواع واریس عبارتند از:
1- واریس ورید صافن
واریس ورید صافن به زمانی گفته می شود که ورید صافن در پا ها به طرز قابل توجهی بزرگ تر از اندازه طبیعی خود شده و پوست را برجسته کرده است. این ورید ها ظاهری بسیار بزرگ و طناب مانند داشته و می توانند بدون رنگ اما نمایان باشد.
2- ورید های واریسی رتیکولار
ورید های واریسی رتیکولار همانند یک تور بوده و سطح وسیع تری از پوست را می پوشانند. این ورید ها معمولا ضخیم تر بوده و به رنگ قرمز، سبز یا بنفش می باشند. ورید های رتیکولار با اینکه الزاما برجسته نیستند اما می توانند ظاهری نامطلوب داشته باشند.
3- ورید های عنکبوتی
ورید های عنکبوتی اندازه کوچک تری داشته، به رنگ قرمز یا آبی بوده و هر جای بدن دیده می شوند. ورید های عنکبوتی معمولا به شکل یک تور عنکبوت انتشار یافته و نسبت به دیگر ورید های واریسی نازک تر و کوچکتر هستند.
خطرات واریس پا
خطرات واریس پا، اگرچه نادر است، اما می تواند شامل موارد زیر باشد:
ایجاد زخم واریسی
زخم های دردناک که ممکن است بر روی پوست اطراف ورید واریسی، به ویژه در نزدیکی مچ پا شکل بگیرند. این زخم ها ناشی از ایجاد مایع در این بافت ها است که ناشی از افزایش فشار خون داخل رگ های آسیب دیده است. در صورت بروز چنین زخم هایی، بلافاصله به پزشک(پزشک متخصص قلب و عروق) مراجعه کنید.
لخته های خون
گاهی اوقات، رگ های عمیق درون پاها بزرگ می شوند. در چنین مواردی، این ناحیه، ممکن است بطور قابل توجهی، آسیب ببیند. در صورت هر گونه تورم ناگهانی پا، فورا به پزشک مراجعه کنید، زیرا ممکن است باعث افزایش فشار خون و لخته شدن خون شود.
خونریزی در واریس
گاهی اوقات، رگ های بسیار نزدیک به پوست ممکن است، پاره شوند. این مشکل، معمولا باعث خونریزی جزئی می شود. اما با مشاهده هر خونریزی، مراجعه به پزشک، ضروری است.
ترومبوز ورید عمقی (DVT)
در بعضی موارد، لخته های خونی که در واریس ایجاد می شود، می توانند عواقب جدی مانند آمبولی ریه ایجاد نمایند. مشخص نیست که آیا واریس می تواند باعث ایجاد DVT گردد یا خیر، اما قطعاً این دو عامل با هم ارتباط دارند.
ایجاد لخته خون در وریدهای سطحی شایع ترین نوع این بیماری بوده و از هر 5 نفر، 1 نفر ممکن است به ترومبوز ورید عمقی پا مبتلا گردد. در صورتی که بیمار مشکوک به DVT باشد، باید به دنبال درمان پزشکی مناسب برای کاهش خطر ایجاد امبولی و آسیب بیشتر بود.
فلبیت (التهاب ورید)
فلبیت، که با نام ترومبوفلبیت نیز شناخته می شود، نوعی التهاب وریدی می باشد که ممکن است با تشکیل لخته های سخت و حساس همراه باشد. با این حال، این وضعیت مشابه ترومبوز ورید عمقی نیست. شدت آن بسیار کم بوده و ممکن است همیشه نیاز به درمان نداشته باشد.
این علائم معمولاً به دلیل وجود التهاب در ناحیه ای از پوست که دچار فلبیت شده است، رخ می دهد:
- تورم
- دردناک بودن
- قرمزی و گرمی
پیشگیری و درمان واریس پا
هیچ راهی برای از بین بردن کامل وریدهای واریسی وجود ندارد. اما بهبود گردش خون ممکن است خطر ابتلا به رگ های واریسی را کاهش دهد.
اقدامات مشابهی که می توانید برای رفع ناراحتی مشکل رگ های واریسی در خانه انجام دهید، می تواند به پیشگیری از بروز وریدهای واریسی کمک کند، از جمله: حرکت دادن پاها در هر موقعیتی، اجتناب از ایستادن به مدت طولانی و اجتناب از قرارگیری در وضعیت نامناسب که باعث فشار در ناحیه پا شود، تمرین و ماساژ، پوشش دهی پاها یا پوشیدن جوراب های فشرده مخصوص واریس.
در صورتی که، دردهای واریسی بهبود پیدا نکرده و یا رگ های واریس برجسته تر و دردناک شوند، به پزشک متخصص قلب و عروق مراجعه کنید. پس از مراجعه به پزشک، پاهای شما در مورد وریدهای واریسی، توسط پزشک بررسی می شود تا درمان مناسب وضعیت شما انتخاب شود.
با انواع روش های درمان واریس پا به طور کامل آشنا شوید:
پزشک شما ممکن است توصیه کند که به متخصص قلب و عروق یا جراح عروق، مراجعه کنید، تا وضعیت دقیق رگ های شما بررسی شود.
خوشبختانه، درمان معمولا به معنای بستری شدن در بیمارستان یا بهبودی طولانی و ناراحت کننده نیست. با توجه به روش های کمتر تهاجمی، رگ های واریسی معمولا به صورت سرپایی درمان می شوند. در موارد شدیدتر ممکن است روش های درمانی زیر برای واریس پا به کار روند:
✅ عمل جراحی لیزری
✅ عمل جراحی ورید آندوسکوپی
فیلم درمان واریس پا
در زیر فیلم درمان واریس پشت زانوی پا آورده شده است.
جوراب واریس چیست؟
جوراب های فشاری یا جوراب واریس برای همه افراد مناسب نیستند. پزشکان قبل از تجویز استفاده از این جوراب ها، جهت بررسی جریان خون یک آزمایش به نام سونوگرافی داپلر از پا های افراد انجام می دهند.
جوراب های فشاری به گونه ای طراحی شده اند که با وارد کردن فشار مداوم به پا ها گردش خون درون آن ها را بهبود بخشند. تنگ ترین قسمت جوراب معمولا در محل مچ پا بوده و این تنگی با رفتن به بالا به تدریج کاهش می یابد. این طراحی ویژه سبب می شود تا خون به سمت بالا و قلب جریان یابد.
جوراب های فشاری می توانند به رفع درد، ناراحتی و تورم ناشی از ورید های واریسی در پا ها کمک کنند. با این وجود، تا به حال مشخص نشده که جوراب های فشاری از پدیدار شدن ورید های واریسی جدید پیشگیری کرده یا از بدتر شدن موارد موجود جلوگیری می کنند.
افراد باید به محض بیدار شدن از خواب این جوراب ها را پوشیده و هنگام خواب آن ها را بیرون آورند. با این که جوراب های فشاری مخصوصا در آب و هوای گرم می توانند ناراحت کننده باشند؛ اما پوشیدن صحیح آن ها برای دستیابی به حداکثر نتایج ضروری است.
جوراب های واریس را باید به اندازه ای بالا کشید که هر سطح مخصوص از آن در ناحیه ای مناسب از پا قرار گیرد. افراد باید از تا شدن جوراب به سمت پایین خودداری کنند زیرا این وضعیت می تواند سبب ایجاد فشار بیشتر به یک ناحیه از پا شود.
در صورت ناراحتی یا مناسب نبودن جوراب ها باید با پزشک خود مشورت کرد. در صورت مناسب نبودن اندازه جوراب ها امکان دارد افراد بتوانند جورابی با اندازه مخصوص سفارش دهند.
در صورت توصیه پزشک به پوشیدن جوراب با اندازه مخصوص، جهت اطمینان از مناسب بودن اندازه پای افراد باید از چندین ناحیه اندازه گیری شود. در صورت ابتلای پا ها به تورم اندازه گیری باید در صبح انجام شود زیرا در این زمان تورم در کمترین میزان خود قرار دارد.
اگر جوراب های فشاری باعث خشکی پوست پا شوند می توان قبل از خواب از پماد های آبرسان استفاده کرد. افراد باید همواره مراقب پدیدار شدن علائم زخم، تاول و تغییر رنگ پوست پاهای خود باشند.
مراقبت های خانگی برای پیشگیری ورید های واریسی
درمان ورید های واریسی می تواند به سادگی پوشیدن جوراب فشاری، کنترل وزن، انجام ورزش با شدت متوسط، اجتناب از ایستادن به مدت طولانی و بالا نگه داشتن پا ها در هر زمان ممکن باشد. قبل از در نظر گرفتن انجام جراحی جهت درمان ورید های واریسی باید به این نکته توجه کرد که اغلب مشکلات این ورید ها را می توان بدون انجام فرایند های تهاجمی درمان کرد.
ورید های واریسی در اثر نیروی جاذبه زمین به وجود می آیند. همچنین، این مشکلات می توانند ناشی از افزایش سن نیز باشند. پزشک جهت مقابله با این وضعیت ممکن است به بیمار خود توصیه کند مدت مشخصی از روز پا های خود را بالا تر از سطح قلب قرار دهد.
با این کار خون تجمع یافته در ورید های پا جهت دریافت اکسیژن به قلب باز می گردد. اغلب پزشکان علاوه بر بالا نگه داشتن پا ها، انجام ورزش های هوازی همچون پیاده روی را به همراه پوشیدن جوراب واریس توصیه می کنند. انجام این موارد حجم خون درون پا ها را کاهش داده و در طول زمان سبب کوچک شدن ورید ها می شود.
پیشگیری از بروز ورید های واریسی در ابتدا با پوشیدن جوراب واریس آغاز شده و پس از آن داشتن رژیم غذایی و سبک زندگی سالم می تواند به پیشگیری هر چه بیشتر کمک کند.
در پایین توصیه هایی در این زمینه بیان شده است:
- رژیم غذایی باید متعادل بوده، چربی و کربوهیدرات (قند) پایینی داشته و حاوی مقادیر فراوانی از میوه و سبزیجات باشد.
- ویتامین C مصرف کنید. ویتامین C به تقویت دیواره های عروق خونی کمک می کند.
- جهت پیشگیری از بروز یبوست یک رژیم غذایی سرشار از فیبر داشته باشید.
- از مصرف شکر، مواد غذایی سرخ شده، غذا های کم ارزش، تنباکو، نمک، الکل و مواد غذایی فرآوری یا تصفیه شده اجتناب کنید.
- جهت حفظ وزن خود به صورت روزانه ورزش کنید.
- پیاده روی، شنا کردن و دوچرخه سواری به بهبود گردش خون کمک می کنند.
- از پوشیدن لباس های تنگ و محدود کننده جریان خون بپرهیزید.
- حداقل یک بار در روز نشسته و جهت رفع شدن علائم پا های خود را به مدت 20 دقیقه بالا تر از سطح قلب قرار دهید.
- از نشستن یا ایستادن برای مدت طولانی خودداری کنید.
- هنگام نشستن پا های خود را بر روی یکدیگر قرار ندهید.
- از بلند کردن اجسام سنگین یا قرار دادن فشار غیر ضروری بر روی پا ها خودداری کنید.
- گیاهان دارویی همچون شبدر سرخ و شاه بلوط هندی به طور ویژه ای در سالم و قوی نگه داشتن ورید ها موثر هستند.
دکتر فریبا هندسی متخصص واریس
