زخم نوعی آسیب است که نسبتاً سریع اتفاق میافتد و در آن پوست پاره، بریده و یا سوراخ میشود (زخم باز)، همچنین جایی که ضربه و یا نیرویی باعث کوفتگی (یک زخم بسته) میشود. در آسیب شناسی، به طور خاص به آسیب شدیدی اشاره دارد که به اپیدرم پوست آسیب می رساند. البته این یک تعریف کلی بوده و در قسمت های مختلف بدن با توجه به علت ایجاد آن بصورت گوناگون بروز پیدا میکند.
انواع زخم
علل بسیاری باعث آسیب به بافت سالم و ایجاد زخم میشوند. برای مثال مواد شیمیایی و حریق میتواند زخم سوختگی را در فرد ایجاد کند و یا تصادفات و سوانح میتوانند زخم های باز همراه با شکستگی را به همراه داشته باشند و همچنین در موارد بسیار شایع فشار مزمن بر یک ناحیه از بدن بیمار بی تحرک باعث زخم های فشار (مانند زخم بستر) می شود. با توجه به تنوع زیاد زخم ها در بدن انسان میتوان با روشهای متفاوتی آنها را طبقه بندی نمود، که از جمله این موارد میتوان به دسته بندی زخم ها بر اساس باز یا بسته بودن، آلوده یا تمیز بودن و حاد یا مزمن بودن زخم اشاره کرد.
زخم باز
زخم باز آسیبی است که شامل شکستگی خارجی یا داخلی در بافت بدن میشود که معمولاً پوست را درگیر می کند. تقریباً هر کسی در مقطعی از زندگی خود یک زخم باز را تجربه خواهد کرد. بیشتر زخم های باز جزئی بوده و در خانه قابل درمان هستند.
سقوط، برخورد اجسام نوک تیز و تصادفات رانندگی از شایع ترین علل زخم باز هستند. در صورت وقوع یک حادثه جدی، باید فورا به دنبال مراقبت های پزشکی باشید. این امر به ویژه در مواردی که خونریزی زیاد باشد یا خونریزی بیش از 20 دقیقه طول بکشد صادق است.
زخم بسته
زخمهای بسته اغلب به دلیل ضربههای غیر نافذ ایجاد میشوند، اگرچه بافت آسیب دیده در معرض خطر قرار نمیگیرد، اما میتواند خونریزی و آسیب به ماهیچههای زیرین، اندامهای داخلی و استخوانها داشته باشد. انواع عمده زخم های بسته عبارتند از: کوفتگی – ترومای غیر نافذ که باعث آسیب فشاری به پوست و یا بافتهای زیرین میشود.
زخم های مزمن
زخمهای مزمن به زخمهایی گفته میشود که مراحل عادی ترمیم را بهطور منظم و به موقع طی نمیکنند. اغلب، زخم های مزمن در مرحله التهابی بهبودی متوقف می شوند.
شایع ترین زخمهای مزمن شامل زخم های عفونی، زخمهای ایسکمیک (فشاری)، زخم های جراحی و زخم های ناشی از بیماری های زمینه ای هستند.
زخم های فشاری
زخمهای فشاری در واقع همان زخمهای بستر هستند که بر اثر صدمات ناشی از فشار طولانی مدت روی پوست و بافت زیرین آن وارد شده است. زخم بستر اغلب روی پوستی ایجاد میشود که نواحی استخوانی بدن مانند پاشنه پا، مچ پا، باسن و دنبالچه را می پوشاند.
افرادی که بیشتر در معرض خطر زخم بستر هستند، شرایطی ( بیماریهایی) دارند که توانایی آنها را برای تغییر وضعیت محدود می کند یا باعث می شود بیشتر وقت خود را روی تخت یا صندلی بگذرانند.
زخم بستر ممکن است در طی چند ساعت یا چند روز ایجاد شود. بیشتر زخم ها با درمان بهبود می یابند، اما برخی هرگز به طور کامل بهبود نمی یابند. شما می توانید اقداماتی را برای کمک به پیشگیری از زخم بستر و کمک به بهبود آنها انجام دهید.
زخم های ناشی از بیماری های زمینه ای
برخی بیماریها به علت آسیب به قسمتهای خاصی از بدن و یا ایجاد اختلال در روند طبیعی ترمیم زخم میشوند و فرد بیمار را در معرض ابتلا به زخمهای صعب العلاج میدهند. شایعترین بیماری در این دسته دیابت میباشد که متاسفانه تعداد کثیری از افراد را در سراسر جهان درگیر نموده و باعث صدمات جبران ناپذیری به سلامت و کیفیت زندگی آنان شده است. مکانیسمهای متعددی باعث ایجاد یک زخم در فرد دیابتی میشود که از جمله مهمترین این موارد میتوان به تحلیل و تضعیف سیستم شریانی در اندامها، کاهش خونرسانی و اکسیژن رسانی به بافت ها اشاره کرد. همچنین به علت نوروپاتی ناشی از دیابت افراد متوجه آسیبهای وارده به اندامهای خود نمیشوند و معمولا زمانی متوجه این موضوع می شوند که زخم دچار عفونت و عوارض شدیدی شده است.
زخم پای دیابتی
زخم پای دیابتی یک زخم یا زخم باز روی پوست است که دیر التیام می یابد. این موارد در افراد مبتلا به پلی نوروپاتی دیابتی رایج است. اگر پاهای شما بی حس است، به راحتی می توانید پای خود را با قرار دادن روی جسم تیز ببرید. اگر ناخودآگاه تاول ناشی از کفش های نامناسب ایجاد شود، زخم نیز می تواند ایجاد شود.
زخم های شریانی
اگر علت بهبود نیافتن زخم، گردش خون ضعیف به دلیل انسداد شریانهای پا باشد (آترواسکلروز) آن را زخم شریانی مینامیم.
زخمهای شریانی اغلب بسیار دردناک هستند، اغلب روی پا، اطراف مچ پا، گاهی اوقات پایین ساق پا هستند. درد ناشی از آن ها می تواند در شب بدتر شود و بیماران برای تسکین این درد شبانه پای خود را از تخت آویزان می کنند یا روی صندلی می خوابند. آنها مستعد عفونت هستند، بنابراین اغلب به آنتی بیوتیک نیاز است، اما درمان عفونت به تنهایی در بیشتر موارد زخم را بهبود نمیبخشد.
زخم های وریدی (واریسی)
زخمهای وریدی توسط انجمن وریدی آمریکا به عنوان “یک نقص پوستی با ضخامت کامل” شناخته میشود، اغلب در ناحیه مچ پا بوجود میآید و به طور خود به خودی بهبود نمی یابد.زخمهای وریدی زخمهایی هستند که تصور میشود به دلیل عملکرد نامناسب دریچههای وریدی، معمولاً پاها (در نتیجه زخمهای ساق پا) ایجاد میشوند. این زخم ها بیشتر در امتداد ساق در سمت داخلی ایجاد میشوند و میتوانند دردناک باشند.
ورزش، همراه با جوراب های فشاری، بهبود را افزایش می دهد. دستورالعمل NICE توصیه می کند که هر فردی که زخم وریدی پا دارد، حتی در صورت بهبودی، باید برای سونوگرافی دوبلکس وریدی و ارزیابی برای جراحی داخل وریدی به متخصص ارجاع داده شود.